Το βούκινο...
Το βούκινο...
Τσέχωφ - Η δική μου
Αυτή, όπως κατηγορηματικά διαβεβαιώνουν οι γονείς και οι προϊστάμενοι μου, γεννήθηκε πριν από μένα. Δε ξέρω αν έχουν ή όχι δίκιο, εκείνο που γνωρίζω μόνο είναι ότι δε θυμάμαι ούτε μία ημέρα της ζωής μου, που να μην της ανήκει και να μην ένιωθα την εξουσία της πάνω μου.
Δεν με εγκαταλείπει ούτε κατά τη διάρκεια της ημέρας ούτε κατά τη διάρκεια της νύχτας ∙ δεν αναφέρω καν το πώς σέρνομαι για να ξεφύγω από αυτή, – η σχέση μας, πάει να πει είναι δυνατή, στερεή … Μα μη ζηλεύετε, νεαρή αναγνώστρια! …
Η συγκινητική αυτή σχέση δεν μου προσφέρει τίποτα άλλο εκτός από τη δυστυχία. Πρώτον, η δική «μου», χωρίς να με αφήνει μόνο μου ούτε τη μέρα ούτε τη νύχτα, δεν με αφήνει να ασχοληθώ με το έργο του. Με εμποδίζει να διαβάσω, να γράψω, να κάνω περιπάτους, να απολαύσω τη φύση …
Γράφω τις γραμμές αυτές, ενώ εκείνη σπρώχνει διαρκώς τον αγκώνα μου, σαν την αρχαία Κλεοπάτρα τον όχι λιγότερο αρχαίο Αντώνιο, με τραβάει στο θεωρείο. Δεύτερον, με καταστρέφει σα γαλλίδα κοκότα. Εξαιτίας της αφοσίωσής της έχω θυσιάσει τα πάντα: τη σταδιοδρομία, τη δόξα, την άνεση …
Anton Chekhov - οφθαλμαπάτη του VictorMolev
Για χάρη της κυκλοφορώ γδυτός, ζω σε ένα φτηνό δωμάτιο, τρώω ανοησίες, γράφω με χαλασμένη μελάνη. Όλα, όλα τα καταβροχθίζει, η αχόρταγη! Τη μισώ, την περιφρονώ…
Από καιρό έπρεπε να τη χωρίσω, μα δεν την χώρισα μέχρι σήμερα γιατί οι μοσχοβίτες δικηγόροι ζητούν τέσσερις χιλιάδες ως αμοιβή για το διαζύγιο…
Προς το παρόν δεν έχουμε παιδιά … Θέλετε να μάθετε το όνομα της; Παρακαλώ…
Είναι ποιητικό και θυμίζει τη Λίλη, την Λέλα, τη Νέλη…
Την λένε – Τεμπελιά.
---------
Μετάφραση από τα ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης ©
Φίλος δεν είναι...
Κάπου το βρήκα και μου άρεσε:
Φίλος δεν είναι αυτός που θα γελάσει μαζί σου με κάποιο σου πάθημα.
Φίλος δεν είναι αυτός που θα σε κοροϊδέψει, θα σε μειώσει μπροστά στους άλλους.
Φίλος δεν είναι αυτός που κάνεις παρέα και απλά περνάτε καλά επειδή έτυχε να γνωριστείτε στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στην δουλειά…
Φίλος είναι εκείνος που στο αντίκρυσμα των ματιών σου βλέπει τον άνθρωπό του.
Φίλος είναι εκείνος που στο λάθος σου θα σε αγκαλιάσει, που στο ξέσπασμά σου θα σιωπήσει, θα υπομείνει…
Στην δυσκολία σου θα προβληματιστεί, στο δάκρυ σου θα σιωπήσει, στη χαρά σου θα δακρύσει ευτυχισμένος χωρίς να ντραπεί.Τον έρωτά σου θα τον σεβαστεί…
Φίλος είναι εκείνος ο άγνωστος που ήρθε στην ζωή σου…και τον είδες, τον γνώρισες, τον αγάπησες…και το ίδιο έκανε και αυτός, όχι γιατί είχει κάποιο συμφέρον, αλλά γιατί έτσι…
Σίγουρα έχεις πολλούς για παρέα…Φίλους;
Φίλος δεν είναι αυτός που κάνεις παρέα και απλά περνάτε καλά επειδή έτυχε να γνωριστείτε στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στην δουλειά…
Φίλος είναι εκείνος που στο αντίκρυσμα των ματιών σου βλέπει τον άνθρωπό του.
Φίλος είναι εκείνος που στο λάθος σου θα σε αγκαλιάσει, που στο ξέσπασμά σου θα σιωπήσει, θα υπομείνει…
Στην δυσκολία σου θα προβληματιστεί, στο δάκρυ σου θα σιωπήσει, στη χαρά σου θα δακρύσει ευτυχισμένος χωρίς να ντραπεί.Τον έρωτά σου θα τον σεβαστεί…
Φίλος είναι εκείνος ο άγνωστος που ήρθε στην ζωή σου…και τον είδες, τον γνώρισες, τον αγάπησες…και το ίδιο έκανε και αυτός, όχι γιατί είχει κάποιο συμφέρον, αλλά γιατί έτσι…
Σίγουρα έχεις πολλούς για παρέα…Φίλους;
Γιατί οι γονείς είναι πιο σημαντικοί απο το σχολείο
Μια τελευταία μελέτη δείχνει ότι η επιρροή των γονιών στα παιδιά είναι πιο καθοριστική για τις επιδόσεις τους απ’ ό,τι το ίδιο το σχολείο, χωρίς αυτό να έχει να κάνει με τη παρουσία τους στις συνελεύσεις του συλλόγου γονέων και καθηγητών.
Δεδομένης της ποικιλίας προσεγγίσεων σχετικά με τις διδακτικές μεθόδους στην Αμερική, ίσως ακουστεί παράξενο το γεγονός ότι οι μαθητές περνούν λιγότερο από το 15% του χρόνου τους στο σχολείο. Κι ενώ η σημασία του σχολείου δεν αμφισβητείται καθόλου, δεκάδες πρόσφατες μελέτες μας υπενθυμίζουν ότι η σημασία των γονιών είναι πολύ μεγαλύτερη.
Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πριν λίγο καιρό από ερευνητές στο κρατικό πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, στο πανεπιστήμιο Brigham Young και το πανεπιστήμιο στην Irvine της Καλιφόρνιας, αποφαίνεται ότι η γονική συμμετοχή –έλεγχος των εργασιών στο σπίτι, προσέλευση στις σχολικές συνελεύσεις και εκδηλώσεις, συζήτηση των σχολικών δραστηριοτήτων στο σπίτι– έχει πολύ πιο δραστική επίδραση στη σχολική επίδοση των μαθητών απ’ οτιδήποτε άλλο σε σχέση με το σχολείο που παρακολουθούν οι μαθητές. Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Review of Economics and Statistics, αναφέρει ότι οι προσπάθειες που καταβάλλουν οι γονείς (διαβάζοντας ιστορίες φωναχτά, συζητώντας με τους δασκάλους) έχουν πολύ πιο τελεσφόρα αποτελέσματα στην πρόοδο των παιδιών τους στο σχολείο, απ’ ό,τι όλες οι προσπάθειες των δασκάλων και των ίδιων των μαθητών μαζί. Και μια τρίτη μελέτη καταλήγει ότι τα σχολεία θα έπρεπε να αυξήσουν τη δαπάνη ανά μαθητή πάνω από 1000 δολάρια, προκειμένου να επιτευχθούν τα ίδια αποτελέσματα που επιτυγχάνονται με τη γονική συμμετοχή (πράγμα μάλλον απίθανο στην εποχή των ισχνών αγελάδων που διανύουμε!)
Η συμβολή των γονιών λοιπόν έχει μεγάλη σημασία, κι αυτό είναι ένα συμπέρασμα μετά από έρευνες δεκαετιών, που έδειξαν ότι σε περιπτώσεις παιδιών από εύπορες οικογένειες που προοδεύουν στις σπουδές τους, τον σπουδαιότερο ρόλο έχει παίξει η «συστηματική καλλιέργεια των παιδιών», σε σχέση με την πιο χαλαρή ανατροφή που είναι συχνό φαινόμενο σε οικογένειες χαμηλότερου βιωτικού επιπέδου. Αυτή η έρευνα όμως αποκαλύπτει και κάτι άλλο: ότι οι γονείς, ανεξαρτήτως βιωτικού επιπέδου, δεν είναι ανάγκη να αγοράζουν ακριβά εκπαιδευτικά παιχνίδια ή ηλεκτρονικές συσκευές για τα παιδιά τους, προκειμένου να τους δημιουργήσουν ερεθίσματα. Δεν είναι ανάγκη επίσης να πηγαινοφέρνουν τα βλαστάρια τους σε φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα ενισχυτικές διδασκαλίες και τα όμοια. Αυτό που έχουν ανάγκη τα παιδιά τους είναι κάτι πολύ απλούστερο: η συζήτηση.
Όχι όμως συζητήσεις περί ανέμων και υδάτων. Αν και μια πασίγνωστη έρευνα των ψυχολόγων Μπέττυ Χαρτ (Betty Hart) και Τοντ Ρίσλεϋ (Todd Risley) έχει δείξει ότι οι ευκατάστατοι γονείς τείνουν να μιλούν περισσότερο στα παιδιά τους απ’ ό,τι οι λιγότερο εύποροι γονείς –και ιδίως μέχρι την ηλικία των τριών, όπου υπάρχει ένα χάσμα που ανέρχεται στις τριάντα εκατομμύρια λέξεις– πιο πρόσφατες έρευνες ρίχνουν φως στο περιεχόμενο των συζητήσεων που βελτιώνουν τη σχολική επίδοση των παιδιών.
Για παράδειγμα, μια μελέτη που διεξήγαγαν ερευνητές στη Σχολή Δημόσιας Υγείας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (UCLA) και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Pediatrics, βρήκε ότι ο διάλογος μεταξύ ενηλίκου και παιδιού ήταν έξι φορές πιο αποτελεσματικός για την ανάπτυξη της γλωσσικής δεξιότητας, απ’ ό,τι απλώς οι μονόλογοι του ενηλίκου. Μέσα από τη συνομιλία, την αμοιβαία ανταλλαγή, το παιδί έχει την ευκαιρία να δοκιμάσει τη γλώσσα βιωματικά, κι επίσης να νιώσει την αίσθηση ότι οι σκέψεις κι οι απόψεις του δεν είναι ευκαταφρόνητες. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που παρουσιάστηκε στην Αμερικανική Κοινωνιολογική Εταιρεία (American Sociological Association), τέτοιες εμπειρίες βοηθούν τα παιδιά των ανώτερων και μεσαίων κοινωνικών τάξεων μεγαλώνοντας να έχουν το θάρρος της γνώμης τους και να επιχειρηματολογούν, ενώ οι μαθητές χαμηλότερου βιοτικού επιπέδου τείνουν να μη ζητούν βοήθεια, και να αποφεύγουν να εκφέρουν τη γνώμη τους στο δάσκαλο.
Μεγάλη σημασία επίσης έχουν και τα θέματα συζήτησης μεταξύ γονιών και παιδιών. Παιδιά που ακούν ομιλίες περί λογαριασμών και αριθμών στο σπίτι, ξεκινούν το σχολείο με πολύ περισσότερη μαθηματική γνώση, όπως αναφέρουν ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Σικάγου, γνώση που προϊδεάζει για μελλοντική επιτυχία στον συγκεκριμένο γνωστικό τομέα. Η ψυχολόγος Σούζαν Λεβάιν (Susan Levine), που διεξήγαγε μελέτη για την αντίληψη της αρίθμησης, κατέληξε στο ότι όσο περισσότερο τα μικρά παιδιά ακούν συζητήσεις περί μετρήσεων, μεγεθών και διαστάσεων, π.χ. πόσο μεγάλο, μικρό, στρογγυλό ή μυτερό είναι ένα αντικείμενο, τόσο πιθανότερη η έφεσή τους στην επίλυση προβλημάτων πριν καν πάνε στο νηπιαγωγείο.
Κι ενώ τα θέματα των συζητήσεων μεταξύ γονιών και παιδιών αλλάζουν όσο αυτά μεγαλώνουν, τα θετικά αυτού του είδους σχέσης παραμένουν έντονα στις μαθησιακές επιδόσεις. Ακόμη και στο δημοτικό ή και το γυμνάσιο, ο τρόπος με τον οποίο μιλούν η μαμά κι ο μπαμπάς στα παιδιά τους, είναι το στοιχείο που κάνει τη διαφορά. Η έρευνα της Νάνσυ Χιλ (Nancy Hill), καθηγήτριας σε μεταπτυχιακά τμήματα στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, συμπεραίνει ότι οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτό που η Χιλ αποκαλεί «σχολική κοινωνικοποίηση», που θέτει τις βάσεις και συνδέει την τωρινή συμπεριφορά με τους μελλοντικούς στόχους (εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, επαγγελματική αποκατάσταση). Όταν τέτοιου είδους συζητήσεις έχουν γίνει βίωμα στο παιδί, αναφέρει η Χιλ, οι μαθησιακές του επιδόσεις επηρεάζονται πολύ περισσότερο απ’ ό,τι να του προσφέρεις βοηθητικά μαθήματα, να παρίστασαι στις συνελεύσεις γονέων ή να συζητάς με τους δασκάλους, ακόμη κι από το να πηγαίνεις το παιδί σου σε βιβλιοθήκες και μουσεία. Τελικά απ’ ό,τι φαίνεται, αυτό που συμβάλλει στην πρόοδο του παιδιού σου, δεν είναι τόσο το τί κάνεις μαζί του, όσο το τι συζητάς μαζί του.
_____
Πηγή: ideas.time.com
Μια ανθρώπινη οικογένεια, τροφή για όλους
Βασισμένο σε μια αρχαία ιστορία σχετικά με την πείνα και την αξία του μοιράσματος, αυτό το σύντομο βίντεο είναι μέρος της καμπάνιας της Caritas, με τίτλο "Μια ανθρώπινη οικογένεια, Τροφή για όλους". Η αλληγορία των κουταλιών μας διδάσκει, πως όταν προσπαθούμε να ταΐσουμε μόνο τον εαυτό μας, όλοι μας καταλήγουμε να πεινάμε. Όταν όμως επικεντρωθούμε στην πείνα του πλησίον μας, ανακαλύπτουμε πως πάντα υπάρχουν τρόποι για να τραφούμε όλοι!
Η δύναμη της κινούμενης εικόνας στο ακόλουθο βίντεο, δίνει "ζωή" σε αυτή την αλληγορική ιστορία, βάζοντάς μας σε σκέψεις... Και η σκέψη είναι το πρώτο βήμα για πράξη, σωστά;
Η τέλεια μαμά και άλλες ιστορίες τρόμου
Είναι πολύ δύσκολο όσοι έχουν υποστεί ψυχολογική βία από τη μητέρα τους να ομολογήσουν -ενίοτε ακόμα και στον εαυτό τους- ότι δεν τρέφουν μόνο συναισθήματα αγάπης για τη μητέρα τους αλλά μερικές φορές και μεγάλο θυμό. Τι γίνεται όμως με τις μητέρες; Αυτές δεν έχουν ψυχή;
Η άκριτη, σχεδόν θρησκευτική λατρεία της μητρότητας αποδεικνύεται εξουθενωτικό βάρος όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τις ίδιες τις μητέρες, οι οποίες νιώθουν πίεση να σταθούν στο ύψος μιας άπιαστης τελειότητας. Όπως έχω ξαναγράψει, οι μητέρες δεν βγαίνουν από κάποιο εργοστάσιο κατασκευής υπεράνθρωπων. Είναι συνηθισμένοι άνθρωποι, που καλούνται να φέρουν σε πέρας τον ρόλο τους και ν’ αναθρέψουν το παιδί τους συχνά υπό αντίξοες συνθήκες – όχι μόνο πρακτικές αλλά και συναισθηματικές.
Άμα δεν τα καταφέρνει, να μην το ’κανε, αντιτάσσουν κάποιοι χωρίς καμία κατανόηση. Όμως δεδομένης της τεράστιας πίεσης που ασκεί η κοινωνία στις γυναίκες να γίνουν μάνες με κάθε τίμημα, πολλές γυναίκες κάνουν παιδί επειδή πρέπει και όχι επειδή έχουν καθίσει να σκεφτούν σοβαρά και ήρεμα τι σημαίνει ένα παιδί στη ζωή τους.
Αν αυτό το συνδυάσουμε με το γεγονός ότι οι περισσότερες γυναίκες καλούνται να είναι και μητέρες και εργαζόμενες -δύο ρόλοι που συχνά συγκρούονται ο ένας με τον άλλον- δεν θα πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη ότι πολλές μητέρες νιώθουν εξουθενωμένες, απογοητευμένες, εγκλωβισμένες, θυμωμένες και κυνηγημένες.
Σαν να μη φτάνουν όλ’ αυτά, έχουμε και τις θεωρίες που θέλουν τη Μητέρα με Μι κεφαλαίο να φταίει για τα πάντα: απούσα μαμά; υπερπροστατευτική μαμά; δυναμική μαμά; ενδοτική μαμά; Πάντα φταίει για κάτι. Όλοι έχουν μια άποψη για την περιβόητη τέλεια μαμά. Ποια γυναίκα μπορεί να εκπληρώσει όλες αυτές τις προσδοκίες;
Η κάθε γυναίκα αντιδρά διαφορετικά σε αυτές τις εξουθενωτικές απαιτήσεις. Κάποιες συνθλίβονται από τις ζογκλεριές εργασίας-σπιτιού-μητρότητας και ζουν με μια μόνιμη ενοχή επειδή «δεν είναι αρκετά καλές μαμάδες». Άλλες αφιερώνονται απολύτως στο παιδί τους και ξεχνάνε να κρατήσουν ένα κομμάτι ζωής και για τον εαυτό τους – στάση που την πληρώνουν πάρα πολύ ακριβά και οι ίδιες και κυρίως τα παιδιά τους.
Οι περισσότερες, πάντως, βολοδέρνουν ανάμεσα στις τύψεις για τον χρόνο που δεν περνούν με το παιδί τους, τον θυμό που δεν έχουν καθόλου χρόνο για τον εαυτό τους, την ανησυχία μην κάνουν κάνα τραγικό λάθος, τον φόβο μην κάνουν τα ίδια λάθη που έκανε η μάνα τους, το άγχος να τα φέρουν όλα σε πέρας τέλεια.
Τέλεια... Είναι δυνατόν κάποιος άνθρωπος να είναι τέλειος; Γιατί λοιπόν έχουμε τέτοια εξωφρενική απαίτηση από τις μαμάδες;
Πρέπει σαν παιδιά να έχουμε δικαίωμα να θυμώνουμε με τους γονείς μας για το κακό που μπορεί να μας προξένησαν (άθελά τους μεν, αλλά η ζημιά έχει γίνει). Ταυτόχρονα, καλό θα ήταν να μπορούμε να δούμε και τον άνθρωπο πίσω από τον γονιό. Όχι απαραίτητα για να δικαιολογήσουμε τη συμπεριφορά του, αλλά για να τον κατανοήσουμε. Δεν χρησιμοποιώ τη λέξη «συγχώρεση», γιατί μου βρωμάει θρησκευτίλα ή/και new age και συχνά δεν είναι παρά ένα πρόχειρο ασβέστωμα βαριών και σαπισμένων καταστάσεων. Προτιμώ τη λέξη «κατανόηση» – την ανθρώπινη κατανόηση που μπορούμε να δείξουμε ως άνθρωποι για έναν συνάνθρωπο, που έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε. Όπως προσπαθούμε κι εμείς.
________
Κ.Τσάτσος: Το πρώτο μάθημά μου για την αρχοντιά
Θα 'μουνα δέκα χρονών. Το καλοκαίρι, όταν τέλειωνα το σχολείο κατέβαινα στο ισόγειο δικηγορικό γραφείο του πατέρα μου, όπου και με έβαζαν να αντιγράφω δικόγραφα. Για τις τέσσερις σελίδες χωρίς περιθώριο, πληρωνόμουν μια δραχμή.
Καθισμένος σ' ένα από τα γραφεία των βοηθών χάζευα πού και πού τους πελάτες, κάθε λογής, πού μπαινόβγαιναν.
Ένα πρωινό ήρθε ένας λεβεντόγερος με κάτασπρη φουστανέλλα. Οι φουστανελλάδες ακόμη τότε δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο. Είδα τους βοηθούς δικηγόρους να σηκώνονται και να του κάνουν μιαν ιδιαίτερα θερμή υποδοχή.
Ο πρώτος βοηθός που φαίνεται να τον γνώριζε καλά, έπιασε κουβέντα μαζί του. Και μια στιγμή τον ρωτάει: «Και τώρα, μπάρμπα Μήτρο, πόσων χρόνων είσαι;» Και ο μπάρμπα Μήτρος, με τ' όνομα Δημήτριος Μαλαμούλης που είχε εν τω μεταξύ στρογγυλοκαθίσει, του απαντάει μονολεκτικά... «Δύο». Δηλαδή εκατόν δύο. Από τα εκατό είχε αρχίσει νέα αρίθμηση.
Βγήκε εν τω μεταξύ ο πατέρας μου. Τον οδήγησε στο μέσα γραφείο τα είπανε με αυτόν και το γιο του, ένα λεβέντη εβδομηνταπεντάρη, και όταν βγήκαν στο δωμάτιο που βρισκόμουν και εγώ, πρώτα με σύστησε και ύστερα μου ανήγγειλε ότι θα πάμε την Κυριακή να επισκεφθούμε τον Μαλαμούλη στο χειμαδιό του, κάπου στον Ωρωπό.
Από κουβέντα δεν έπαιρνε ο μπάρμπα Μήτρος. Λίγα λόγια, μετρημένα, βαριά. Τους βοηθούς τού πατέρα μου κι εμένα είχα το αίσθημα ότι μας έβλεπε σαν μικρό κοπάδι αρνάκια. Μικρό, διότι ό Μαλαμούλης είχε απάνω από 3000 αρνιά και κατσίκια, στα Άγραφα το καλοκαίρι και τον χειμώνα στα ορεινά της Αττικής.
Την Κυριακή, όταν φθάναμε στον τόπο όπου είχε στήσει τα τσαντήρια του, των παιδιών, των εγγονών και των δισεγγόνων του, ρίχτηκαν οι καθιερωμένες μπαταριές και μετά μαζευτήκαμε στο μεγάλο τσαντήρι του Γέρου. Είχα μαζί μου, νέο εικοσάχρονο, τον δάσκαλό μου Basset, αυτόν που έκανα πρόσωπο στους «Διαλόγους σε μοναστήρι». Αυτός που δεν χόρταινε να θαυμάζει.
Σε λίγο σταύρωσε ο Γέρος το πρώτο ψωμί. Και οι γυναίκες, αμίλητες και φασαρεμένες μοίραζαν τα κοψίδια, αρνάκι, κατσικάκι, όλα τα αγαθά. Θυμάμαι ακόμη τις βεδούρες τα γιαούρτια. Ο γέρο Μαλαμούλης, στη μέση καθισμένος σταυροπόδι, μέσ' στις άσπρες βελέντζες, τα επόπτευε όλα και έδινε στις γυναίκες και στους παραγιούς προσταγές.
Όταν λίγο μεγαλύτερος διάβασα «Οδύσσεια» τον γέρο Μαλαμούλη τον ταύτιζα μέσ' στη φαντασία μου με τον Νέστορα, όταν δέχονταν τον Τηλέμαχο.
Καθώς ήμουν καθισμένος πλάι στον πατέρα μου τον ρώτησα ψιθυριστά: «Qu'est-il ce vieux;». «C'est un grand seigneur» μου απαντάει o πατέρας μου και αυτός ψιθυριστά. Και γυρίζοντας αργότερα το λόγο στα ελληνικά: «Να καταλάβεις τι είναι αρχοντιά».
Ήταν το πρώτο μάθημά μου για το μέγα τούτο ηθικό αγαθό: την αρχοντιά.
Αργότερα, μεγάλος σ' ένα πελοποννησιακό χωριό, γνώρισα έναν άλλο πιο νέο, σχεδόν μεσόκοπο, χωρικό. Στο πρόσωπό του ξανασυνάντησα αυτό που είχα γνωρίσει παιδί στο πρόσωπο του Μαλαμούλη: την αρχοντιά. Το σταύρωμα του καρβελιού από αυτόν ήταν μια ιεροπραξία.
Η αρχοντιά δεν είναι συνώνυμο με την αριστοκρατικότητα, δεν σημαίνει καμιά ταξική διαφορά ή μια διαφορά πλούτου. Αλλά δεν είναι και ένα ηθικό απλώς γνώρισμα. Είναι μια σύνθεση υπερηφάνιας, ευπρέπειας, αυτοπεποίθησης, μεγαλοψυχίας. Άρχοντες βρίσκεις εγκατεσπαρμένους σε όλα τα είδη ανθρώπων. Ο άρχοντας δεν γίνεται ποτέ μάζα, σε όποια τάξη και αν ανήκει, μένει πάντα πρόσωπο. Δεν μπορώ — ίσως αδυναμία μου — με μια φράση να την ορίσω την αρχοντιά. Αλλά όταν συναντώ κάποιον που έχει αυτό το σύμπλεγμα των αρετών που την απαρτίζουν, τότε την αναγνωρίζω. Λέω μέσα μου: Αυτός είναι άρχοντας. Ανήκει σε ααυτή την εκλεκτή κατηγορία ανθρώπων.
Έχομε άρχοντες κατά την νομικήν έννοια, που δεν έχουν αρχοντιά. Έχομε όμως χειρώνακτες που έχουν αρχοντιά.
Κωνσταντίνος Τσάτσος (1899-1987)
Κωνσταντίνος Τσάτσος (1899-1987)
Η λοβοτομή του Βιζυηνού
Αχρείαστη να είναι που με τις περίπλοκες μεταφορές της και με την πολλές φορές ανορθόδοξη χρήση του λόγου η λογοτεχνία ταλαιπωρεί τα μυαλά των νεαρών βλαστών μας και τους τρώει χρόνο από την ύψιστη εκπαιδευτική διαδικασία της αποστήθισης ιστορικών γεγονότων. Αχρείαστη να είναι, όπως ήταν πάντα. Σιγά μην ταλαιπωρούμε τώρα τα παιδιά με τις φαντασιώσεις ενός Θεοτοκά, ενός Σεφέρη ή ενός Καραγάτση. Βάλε τους εκεί τέσσερα-πέντε αποσπάσματα για να τελειώνουμε, να μη μας λένε και αγράμματους που δεν ξέρουμε πως ο «Γιούγκερμαν» δεν είναι του Σολωμού ούτε της Πολυδούρη αλλά του άλλου, πώς τον έλεγαν αυτόν με το ψευδώνυμο;
Ξεκίνησα να γράφω το σημερινό μου σημείωμα με αφορμή τη νέα μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προετοιμάζει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου της Παιδείας μας, ο κ. Λοβέρδος ο δρομεύς, αυτός που έδρεψε δάφνες στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου τις προάλλες και έτσι δεν μπόρεσε να συμμετάσχει στον κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας. Αυτός λοιπόν απεφάνθη πως καλόν θα ήτο να απαλλάξει τα ταλαίπωρα παιδιά από τη λογοτεχνική σαβούρα με τις παρομοιώσεις, τις μεταφορές και τις μετωνυμίες, και να δημιουργήσει «ζμπρώχνοντας» λίγο ελεύθερο χρόνο για να μπορούν να αθλούνται και να περιποιούνται μυς και τένοντες. Ως εκ τούτου, απεφάσισε πως μόνον οι δικηγόροι, οι φιλόλογοι και οι δάσκαλοι θα εξετάζονται στις εισαγωγικές εξετάσεις των ΑΕΙ στο μάθημα της λογοτεχνίας, οι δε υπόλοιποι των θεωρητικών λεγομένων επιστημών, πολιτικών και κοινωνικών, θα εξετάζονται μόνον στη νεοελληνική γλώσσα. Συνάγω, δε, πως οι αποδέλοιποι των θετικών επιστημών θα εξετάζονται μόνον στην έκθεση των ιδεών, μεγάλων, μεσαίων, μικρών και μικρομεσαίων συλλήβδην, ιδέες να ’ναι και ό,τι να ’ναι.
Και αναρωτιέσαι εσύ ο αφελής: Και πώς θα μάθει το παιδί να γράφει έκθεση αν δεν έχει διαβάσει ένα λογοτεχνικό κείμενο; Και σου απαντάει ο φωστήρας της εκπαίδευσης και πάσης παπαγαλίας: Μα, αγαπητέ, υπάρχουν και τα εκθεσάδικα, όπου διδάσκουν οργανικοί διανοούμενοι οι οποίοι ονομάζονται «εκθεσάδες», και η λογοτεχνία είναι για να εκφράζεσαι ωραία και με καλλιέπεια και να διανθίζεις τις ιδέες σου, ανάλογα με το μέγεθος, με πουλάκια που τιτιβίζουν και ρυάκια που κελαρύζουν έτσι για να περάσει η ώρα, σαν τον λαγό του γνωστού ανέκδοτου. Και σκέφτομαι μήπως εάν η κ. Ρεπούση, για παράδειγμα, είχε διαβάσει και κάνα λογοτεχνικό βιβλίο και το είχε καταλάβει θα έγραφε εκείνο το περί «συνωστισμού» ή η γλωσσική της ευαισθησία θα της έριχνε κάνα μπατσάκι χαϊδευτικά και με συμπάθεια, στο στυλ «πού πας, ρε Καραμήτρο;».
Ξεκίνησα να γράφω γι’ αυτό, για την κατάργηση της εξέτασης της λογοτεχνίας στις εισαγωγικές, κοινώς για το ξωπέταγμα της λογοτεχνίας στα απορρίμματα –την είδηση τη διάβασα στην «Κ» της περασμένης Κυριακής από τον Βασίλη Αγγελικόπουλο–, όμως σκέφτηκα ότι το πρόβλημα είναι γενικότερο, ευρύτερο και βαθύτερο. Η κατάργηση της εξέτασης στη λογοτεχνία, η οποία είναι η αλήθεια ότι δεν συμβάλλει στην καλλιέργεια των κοιλιακών, είναι το αποτέλεσμα της καταστροφικής αντίληψης που θέλει την εργαλειοποίηση της μέσης εκπαίδευσης. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως οι εκπαιδευτικοί μας εργάζονται με το λεξικό Μπαμπινιώτη στο χέρι, μια αποθησαύριση της ελληνικής γλώσσας βάσει των θεωριών του κ. Μπαμπινιώτη, η οποία δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τη γραπτή πραγματικότητά της, το κεφάλαιο που βρίσκεται κατατεθειμένο στα λογοτεχνικά έργα. Μια κανονιστική αντίληψη η οποία οδηγεί στην απονεύρωση της γλωσσικής μας ευαισθησίας. Προτιμώ τον Βιζυηνό που γράφει έωλος από τον Μπαμπινιώτη που γράφει αίολος, γιατί πολύ απλά έχω περισσότερη εμπιστοσύνη στο ταλέντο και στην ευαισθησία του Βιζυηνού. Ομως τα παιδιά δεν διδάσκονται Βιζυηνό, ή τον διδάσκονται αποσπασματικά, από εγχειρίδια ελληνικής λογοτεχνίας, καταχωρισμένα εν είδει μενού. Και γιατί διδάσκονται από εγχειρίδια; Αυτό δεν το αντιμετωπίζει κανείς κ. Λοβέρδος, όσο πνεύμα ευγενούς αμίλλης κι αν διαθέτει.
Ο τρόπος διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο καταργεί, ούτως ή άλλως, το βασικό συστατικό της, τον «πυρήνα» της που είναι ο συνδυασμός της σκέψης με την αναγνωστική απόλαυση. Αν διαβάσεις τις καμιά σαρανταριά σελίδες που άφησε ο Κοπέρνικος στα λατινικά δεν αναζητάς απόλαυση. Σου φτάνουν οι πληροφορίες που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε το σύμπαν. Ομως, αν διαβάσεις την «Αργώ» του Θεοτοκά δεν σου φτάνει να ξέρεις πώς περιγράφει τη νεολαία στον ελληνικό Μεσοπόλεμο. Πρέπει να ακολουθήσεις την αφηγηματική κοίτη από την αρχή ώς το τέλος, για να μπορέσεις να αντιληφθείς πραγματικά το μεγαλείο του και να το απολαύσεις. Είναι καλύτερο το παιδί να διαβάζει ένα βιβλίο τον χρόνο, αλλά ολόκληρο, παρά δεκαπέντε αποσπάσματα σαν να παραγγέλνει πιάτα σε κινέζικο εστιατόριο. Ακόμη και μεγάλες μεταφράσεις. Ο Αλεξάνδρου έχει επεξεργαστεί πολύ περισσότερο την ελληνική γλώσσα μεταφράζοντας Ντοστογιέφσκι, ή η Κοραλία Μακρή τον Τολστόι, από όσο δέκα Μπαμπινιώτηδες μαζί.
Η λογοτεχνία δεν είναι μόνον για τους φιλολόγους και τους ειδικούς. Η λογοτεχνία είναι το θεμέλιο της γενικής παιδείας. Είναι το βασικό αντίδοτο στη νοοτροπία της παπαγαλίας. Δοκιμάστε να παπαγαλίσετε τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Τσίρκα, όπως παπαγαλίζει το παιδί τις σελίδες του βιβλίου Ιστορίας για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και θα καταλάβετε τη λοβοτομή που επιχειρεί το υπουργείο.
Ξεκίνησα να γράφω το σημερινό μου σημείωμα με αφορμή τη νέα μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προετοιμάζει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου της Παιδείας μας, ο κ. Λοβέρδος ο δρομεύς, αυτός που έδρεψε δάφνες στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου τις προάλλες και έτσι δεν μπόρεσε να συμμετάσχει στον κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας. Αυτός λοιπόν απεφάνθη πως καλόν θα ήτο να απαλλάξει τα ταλαίπωρα παιδιά από τη λογοτεχνική σαβούρα με τις παρομοιώσεις, τις μεταφορές και τις μετωνυμίες, και να δημιουργήσει «ζμπρώχνοντας» λίγο ελεύθερο χρόνο για να μπορούν να αθλούνται και να περιποιούνται μυς και τένοντες. Ως εκ τούτου, απεφάσισε πως μόνον οι δικηγόροι, οι φιλόλογοι και οι δάσκαλοι θα εξετάζονται στις εισαγωγικές εξετάσεις των ΑΕΙ στο μάθημα της λογοτεχνίας, οι δε υπόλοιποι των θεωρητικών λεγομένων επιστημών, πολιτικών και κοινωνικών, θα εξετάζονται μόνον στη νεοελληνική γλώσσα. Συνάγω, δε, πως οι αποδέλοιποι των θετικών επιστημών θα εξετάζονται μόνον στην έκθεση των ιδεών, μεγάλων, μεσαίων, μικρών και μικρομεσαίων συλλήβδην, ιδέες να ’ναι και ό,τι να ’ναι.
Και αναρωτιέσαι εσύ ο αφελής: Και πώς θα μάθει το παιδί να γράφει έκθεση αν δεν έχει διαβάσει ένα λογοτεχνικό κείμενο; Και σου απαντάει ο φωστήρας της εκπαίδευσης και πάσης παπαγαλίας: Μα, αγαπητέ, υπάρχουν και τα εκθεσάδικα, όπου διδάσκουν οργανικοί διανοούμενοι οι οποίοι ονομάζονται «εκθεσάδες», και η λογοτεχνία είναι για να εκφράζεσαι ωραία και με καλλιέπεια και να διανθίζεις τις ιδέες σου, ανάλογα με το μέγεθος, με πουλάκια που τιτιβίζουν και ρυάκια που κελαρύζουν έτσι για να περάσει η ώρα, σαν τον λαγό του γνωστού ανέκδοτου. Και σκέφτομαι μήπως εάν η κ. Ρεπούση, για παράδειγμα, είχε διαβάσει και κάνα λογοτεχνικό βιβλίο και το είχε καταλάβει θα έγραφε εκείνο το περί «συνωστισμού» ή η γλωσσική της ευαισθησία θα της έριχνε κάνα μπατσάκι χαϊδευτικά και με συμπάθεια, στο στυλ «πού πας, ρε Καραμήτρο;».
Ξεκίνησα να γράφω γι’ αυτό, για την κατάργηση της εξέτασης της λογοτεχνίας στις εισαγωγικές, κοινώς για το ξωπέταγμα της λογοτεχνίας στα απορρίμματα –την είδηση τη διάβασα στην «Κ» της περασμένης Κυριακής από τον Βασίλη Αγγελικόπουλο–, όμως σκέφτηκα ότι το πρόβλημα είναι γενικότερο, ευρύτερο και βαθύτερο. Η κατάργηση της εξέτασης στη λογοτεχνία, η οποία είναι η αλήθεια ότι δεν συμβάλλει στην καλλιέργεια των κοιλιακών, είναι το αποτέλεσμα της καταστροφικής αντίληψης που θέλει την εργαλειοποίηση της μέσης εκπαίδευσης. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως οι εκπαιδευτικοί μας εργάζονται με το λεξικό Μπαμπινιώτη στο χέρι, μια αποθησαύριση της ελληνικής γλώσσας βάσει των θεωριών του κ. Μπαμπινιώτη, η οποία δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τη γραπτή πραγματικότητά της, το κεφάλαιο που βρίσκεται κατατεθειμένο στα λογοτεχνικά έργα. Μια κανονιστική αντίληψη η οποία οδηγεί στην απονεύρωση της γλωσσικής μας ευαισθησίας. Προτιμώ τον Βιζυηνό που γράφει έωλος από τον Μπαμπινιώτη που γράφει αίολος, γιατί πολύ απλά έχω περισσότερη εμπιστοσύνη στο ταλέντο και στην ευαισθησία του Βιζυηνού. Ομως τα παιδιά δεν διδάσκονται Βιζυηνό, ή τον διδάσκονται αποσπασματικά, από εγχειρίδια ελληνικής λογοτεχνίας, καταχωρισμένα εν είδει μενού. Και γιατί διδάσκονται από εγχειρίδια; Αυτό δεν το αντιμετωπίζει κανείς κ. Λοβέρδος, όσο πνεύμα ευγενούς αμίλλης κι αν διαθέτει.
Ο τρόπος διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο καταργεί, ούτως ή άλλως, το βασικό συστατικό της, τον «πυρήνα» της που είναι ο συνδυασμός της σκέψης με την αναγνωστική απόλαυση. Αν διαβάσεις τις καμιά σαρανταριά σελίδες που άφησε ο Κοπέρνικος στα λατινικά δεν αναζητάς απόλαυση. Σου φτάνουν οι πληροφορίες που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε το σύμπαν. Ομως, αν διαβάσεις την «Αργώ» του Θεοτοκά δεν σου φτάνει να ξέρεις πώς περιγράφει τη νεολαία στον ελληνικό Μεσοπόλεμο. Πρέπει να ακολουθήσεις την αφηγηματική κοίτη από την αρχή ώς το τέλος, για να μπορέσεις να αντιληφθείς πραγματικά το μεγαλείο του και να το απολαύσεις. Είναι καλύτερο το παιδί να διαβάζει ένα βιβλίο τον χρόνο, αλλά ολόκληρο, παρά δεκαπέντε αποσπάσματα σαν να παραγγέλνει πιάτα σε κινέζικο εστιατόριο. Ακόμη και μεγάλες μεταφράσεις. Ο Αλεξάνδρου έχει επεξεργαστεί πολύ περισσότερο την ελληνική γλώσσα μεταφράζοντας Ντοστογιέφσκι, ή η Κοραλία Μακρή τον Τολστόι, από όσο δέκα Μπαμπινιώτηδες μαζί.
Η λογοτεχνία δεν είναι μόνον για τους φιλολόγους και τους ειδικούς. Η λογοτεχνία είναι το θεμέλιο της γενικής παιδείας. Είναι το βασικό αντίδοτο στη νοοτροπία της παπαγαλίας. Δοκιμάστε να παπαγαλίσετε τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Τσίρκα, όπως παπαγαλίζει το παιδί τις σελίδες του βιβλίου Ιστορίας για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και θα καταλάβετε τη λοβοτομή που επιχειρεί το υπουργείο.
ΠΑΙΔΕΙΑ = ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΟΓΗ "ΤΟΥ ΓΙΟΦΥΡΙΟΥ ΤΗΣ...
ΠΑΙΔΕΙΑ = ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΟΓΗ "ΤΟΥ ΓΙΟΦΥΡΙΟΥ ΤΗΣ...: Διαφορετικές εκδοχές για το τέλος του ποιήματος ,που να απαλείφουν τον αποτρόπαιο χαρακτήρα της ανθρωποθυσίας έδωσαν οι μαθήτριες...
ΠΑΙΔΕΙΑ = ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ: Πέτρινα τοξωτά γεφύρια - "Περάσματα του χθες..."
ΠΑΙΔΕΙΑ = ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ: Πέτρινα τοξωτά γεφύρια - "Περάσματα του χθες...": Εργασία των μαθητριών της Γ΄ τάξης Γεωργίας και Δήμητρας Σακαρέλου
ΠΑΙΔΕΙΑ = ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ: Ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός σε σταυρόλε...
ΠΑΙΔΕΙΑ = ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ: Ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός σε σταυρόλε...: Index => Crossword Complete the crossword, then click...
ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΡΜΑΡΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ
«Δεν είμαστε «Ελγίνεια». Είμαστε Πεντελικά. Δεν αναζητούμε ιδιοκτήτες. Γυρεύουμε το πατρικό μας, το σπίτι των παιδικών μας χρόνων, εκείνο που δε χάνεται ποτέ!» σημειώνουν στην συγκλονιστική επιστολή τους οι μαθητές του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων.
Οι μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου έγραψαν την επιστολή στην ελληνική και τη γαλλική γλώσσα απευθυνόμενοι στον Άγγλο Υπουργό εξωτερικών, στην Ελληνίδα Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως στην Unesco,στη δικηγόρο Amal Alamuddin, καθώς και στο «Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη». Επίσης η επιστολή στάλθηκε για δημοσίευση στον τοπικό τύπο (έντυπο και ηλεκτρονικό) και στην εφημερίδα «TIMES» του Λονδίνου.
Διαβάστε την επιστολή που δημοσιεύθηκε στο trikalenews :
“Αξιότιμοι,
Αν τα γλυπτά είχαν φωνή, θα εκδήλωναν από την εξορία το νόστο τους. Θα εξέφραζαν τον πόθο τους για επαναπατρισμό, την επιθυμία τους να ελευθερωθούν για να επανενωθούν με τον ναό, την ανάγκη να επιστρέψουν εκεί που γεννήθηκαν και … θα έλεγαν:
«Θέλουμε να γυρίσουμε!
Πρέπει να γυρίσουμε, όχι μόνο επειδή το θέλουν οι Έλληνες, αλλά γιατί μας ζητάει ο τόπος που μας γέννησε. Δεν είμαστε παγωμένα αγάλματα. Είμαστε ζεστά Μάρμαρα με πνοή ζώσα!
Δεν είμαστε «Ελγίνεια». Είμαστε Πεντελικά.
Δεν αναζητούμε ιδιοκτήτες.
Γυρεύουμε το πατρικό μας, το σπίτι των παιδικών μας χρόνων, εκείνο που δε χάνεται ποτέ!
Για εμάς, τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, ο γυρισμός στην Αθήνα είναι η επιστροφή στην Ιθάκη.
Η ελπίδα δεν αρκεί πια, είναι η ώρα για το ταξίδι. Είναι πια καιρός… κουραστήκαμε.
Κουραστήκαμε να βλέπουμε τους Έλληνες να μας επισκέπτονται.
Ναι, τους αναγνωρίζουμε τους Έλληνες επισκέπτες!
Καταλαβαίνουμε ανάμεσα στους τόσους ξένους ποιοι είναι οι συγγενείς μας. Όλοι οι επισκέπτες μας έχουν θαυμασμό στο βλέμμα τους.
Στων Ελλήνων τα μάτια όμως υπάρχει θαυμασμός και θλίψη συνάμα!
Κι όταν κινήσουν να φύγουν, στρέφουν τη ματιά τους να μας ξαναδούν.
Τους βαραίνει που μας βρίσκουν εδώ, στο γκρίζο φως της πατρίδας του Έλγιν, μα πιότερο τους θλίβει που πρέπει να φύγουν και να μας αφήσουν στην ξενιτειά του Μουσείου, όταν κλείνουν οι πόρτες του…»
Έτσι θα μιλούσαν τα εξόριστα Γλυπτά σε όποιον νοιάζεται να τα ακούσει.
Κρατούμενοι πρόγονοι σε ανήλιαγη φυλακή, κουρασμένα από τη Λονδρέζικη ομίχλη, νοσταλγούν τον τόπο τους, τα αδέλφια τους στην Ακρόπολη, το μπλε Αττικό φως! Τα εξόριστα Γλυπτά του Παρθενώνα νοσταλγούν την Αττική Γη.
Νόστος και Άλγος για το όλον, λαχτάρα για αρτιότητα, πόθος για επανένωση, ανάγκη για επανασυλλογή και ελπίδα για αποκατάσταση των σπαραγμάτων του Εθνικού μας σώματος!
Μετά τιμής,
οι μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου στο Μουσικό Σχολείο Τρικάλων,
Ευελπιστούμε και ευχόμαστε να συναντήσει τούτη η επιστολή ευαίσθητους αποδέκτες που δεν θα πράξουν για άλλη μια φορά με τα λόγια τους αλλά που θα ενεργήσουν με τρόπο ώστε να μιλήσουν πλέον οι πράξεις τους !
Μαρία Αγναντή, φιλόλογος στο Μουσικό Σχολείο.
Οι συνταγές της πείνας στην Κατοχή
Πώς γίνεται να μαγειρεύεις χωρίς φαγητό; Οι συνταγές της επιβίωσης στην Κατοχική Αθήνα, μέσα από τις μαρτυρίες γυναικών της εποχής. Η ιστορικός Ελένη Νικολαΐδου ξεφυλλίζει τις σελίδες του βιβλίου της και θυμάται. Επιβίωση με πατατοφλουδοκεφτέδες, μπομπότα, ψίχουλα εβδομάδας, καφέ από ρεβίθια, τετράποδα και τον... εμετό των Γερμανών
Μίκα Κοντορούση
«Καθόλου κρέας ή ψάρι, μια αλεσμένη αγκινάρα για φαγητό. Καλό μάσημα της τροφής για να νιώθει το στομάχι γεμάτο και μην ξεχνάτε να μαζεύεται τα ψίχουλα από το τραπέζι σε ένα βαζάκι. Στο τέλος της εβδομάδας, η ποσότητα θα είναι αρκετή». Προτροπές επιβίωσης στον Τύπο της Κατοχής. Από τον Απρίλιο του 1941, η Ελλάδα βίωνε την εξαθλίωση, τον αφανισμό και χιλιάδες πολίτες πέθαιναν κυριολεκτικά από ασιτία.
Η ιστορικός Ελένη Νικολαΐδου - ήδη με 22 βιβλία στο βιογραφικό της - βγάζει από το χρονοντούλαπο τις «Συνταγές της Κατοχής», το απόλυτο εγχειρίδιο για το «πώς σφίγγει το ζωνάρι». Εξιστορεί δε στο WE του NEWS 247 τις συνθήκες ζωής, αλλά και τους εφευρετικότατους τρόπους επιβίωσης, όπως τις εξιστόρησαν γυναίκες της εποχής, αλλά και όπως παρουσιάζονταν στα «Αθηναϊκά Νέα», «Βραδυνή» και «Καθημερινή».
Τι έτρωγε ο κόσμος τότε; Και τελικά, πόσο κοντά είμαστε στο να αναπροσαρμόσουμε το σημερινό μας διαιτολόγιο σε εκείνο των δύσκολων χρόνων;
Η ψευδαίσθηση του να τρως κρέας
«Οι άνθρωποι της Κατοχής είχαν να αντιμετωπίσουν εκτός από τους Ναζί, τα μπλόκα, τις εκτελέσεις, τη λεηλασία της πόλης και τις τρομακτικές ελλείψεις σε τρόφιμα. Οι μισθοί πλέον δεν είχαν καμία αξία. Τα τρόφιμα στην αγορά ήταν σπάνια και όταν εμφανίζονταν ελέγχονταν από μαυραγορίτες, οι οποίοι ήταν σε αγαστή συνεργασία με τους Γερμανούς κατακτητές. Έπρεπε, λοιπόν, να επιβιώσουν. Χιλιάδες δεν τα κατάφεραν, χιλιάδες στην Αθήνα και σε άλλα μέρη πέθαναν από ασιτία. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, οι εφημερίδες της εποχής έδιναν συμβουλές για το πώς θα μπορέσουν οι Αθηναίοι να διατραφούν, ώστε να κρατηθούν εν ζωή. Μία συνταγή ή οδηγία – που ήταν και αυτή που με σόκαρε περισσότερο - έδινε οδηγίες για το πώς να μαζεύουν ψίχουλα».
Έλεγε λοιπόν: Μαζεύετε με προσοχή τα ψίχουλα από το τραπέζι και βάλτε τα σε ένα ποτήρι. Στο τέλος της εβδομάδας θα έχετε μαζέψει τόσα ψίχουλα, ώστε να μπορέσετε να τα χρησιμοποιήσετε στη μαγειρική σας.
«Ειλικρινά, δεν είναι φοβερό; Επίσης, υπήρχε συνταγή που έλεγε πώς να ξεγελάσεις τα μάτια σου και το στομάχι σου ότι τρως κρέας (φοβερά δυσεύρετο προϊόν)».
Είναι πολύ απλό: Παίρνεις μία μελιτζάνα και την τρίβεις, την αφήνεις να σκουρύνει και τότε έχεις την αίσθηση ότι τρως κρέας! «Ξέρετε οι Αθηναίοι άλλαξαν δραστικά τις διατροφικές τους συνήθειες. Γνωρίζατε ότι τα γεμιστά προ Κατοχής τα έτρωγαν με μαγιονέζα;».
Σκύλοι, γάτες, γαϊδούρια, άλογα και ελάφια al dente
«Όταν πεινάς θα φας τα πάντα, όταν βλέπεις το παιδί σου τουμπανιασμένο θα του δώσεις τα πάντα για να το κρατήσεις στη ζωή. Μερικές φορές αναρωτιόμασταν: "Μα και σκύλους;". Ναι και σκύλους και γάτες. Τα πάντα έτρωγαν τότε οι Αθηναίοι», αναφέρει η κα Νικολαΐδου.
Οι σκύλοι και οι γάτες εξαφανίστηκαν από τους πρώτους μήνες που μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα. Και επειδή οι κατακτητές δεν άφησαν τίποτα όρθιο, αλλά κατέσχεσαν ακόμη και τους γάιδαρους για τις ανάγκες των μεταφορών του στρατού τους, παρατηρήθηκε ότι και αυτοί σταδιακά εξαφανίζονταν. Είναι εξακριβωμένο ότι από τον Εθνικό Κήπο σε μία νύχτα χάθηκαν δύο ελάφια. Εικάζεται ότι πεινασμένοι μπήκαν μέσα νύχτα και τα άρπαξαν για λόγους επιβίωσης.
«Πρέπει να σας πω ότι σφάζονταν και άλογα. Για το λόγο αυτό, υπήρχαν πολλά παράνομα σφαγεία, όπου έσφαζαν τα ζωντανά και τα πουλούσαν από πόρτα σε πόρτα για ολόκληρες περιουσίες. Το ξεπούλημα της περιουσίας των Αθηναίων έγινε και για άλλα τρόφιμα, όπως το λάδι».
Καφές από ρεβίθια και για επιδόρπιο «εμετός των Γερμανών»
Τα φρούτα στην κατοχική Αθήνα, αποτελούσαν ένα είδος υπό εξαφάνιση. «Υπήρχαν όμως συνταγές για ορεκτικά που έκοβαν την όρεξη! Οι οδηγίες δηλαδή που δίνονταν ήταν, πώς θα ξεγελάσουμε το στομάχι μας, ώστε να νιώσει ότι είναι γεμάτο. Τούς προέτρεπαν λοιπόν να τρώνε χόρτα και να τα μασούν αργά αργά για να νομίσει το στομάχι ότι είναι χορτάτο».
Ακόμη, λόγω του ότι ο καφές ήταν δυσεύρετος, απλοί πολίτες έφτιαχναν έναν τύπο καφέ από διάφορα προϊόντα, όπως τα ρεβίθια ή από βραστά κουκούτσια.
«Αυτό που υπήρχε σε μερική αφθονία, ήταν το κρασί, το οποίο έσωσε αρκετούς Αθηναίους, γιατί τους τόνωνε. Επίσης και οι σταφίδες και τα σύκα ήταν υλικά που τους κρατούσαν ζωντανούς, αφού τα χρησιμοποιούσαν ως υποκατάστατα ζάχαρης και έφτιαχναν γλυκά. Υπήρχαν εστιατόρια που πουλούσαν γάλα, νερωμένο φυσικά, και αμφιβόλου ποιότητας. Να συμπληρώσω εδώ ότι από την πείνα τους, οι Αθηναίοι μάζευαν ό, τι χόρτο έβρισκαν, αλλά πόσα χόρτα μπορεί να υπάρχουν για να ταΐσουν μία πόλη; Δίνονταν τότε οδηγίες να είναι προσεκτικοί στο τι τρώνε, αλλά στην πράξη ήταν ανέφικτο λόγω της πείνας».
Άλλοι επιβίωναν με φέτες λασπώδους ψωμιού ή την λεγόμενη μπομπότα (χυλός από καλαμποκάλευρο), ενώ είναι εξακριβωμένο ότι υπήρχαν άνθρωποι και παιδιά ή ορφανά πολέμου, που σύχναζαν έξω από τις ταβέρνες που έπιναν και έτρωγαν οι Γερμανοί και όταν αυτοί ξερνούσαν, θρέφονταν από τον εμετό τους».
Μοναδική πρώτη ύλη το νερό και τα χόρτα… ογκρατέν
«Είναι τραγικό αυτό που θα σας πω αλλά η πρώτη ύλη ήταν το ...νερό! Όταν βέβαια έτρεχε από τις βρύσες, γιατί η αλήθεια είναι ότι τους το έκοβαν πολύ συχνά. Για να σας δώσω να καταλάβετε, υπήρχε συνταγή που έλεγε ότι αν και εφόσον βρεθείτε τόσο τυχεροί και αγοράσετε φασολάκια, να τα καθαρίσετε, κρατήστε τις άκρες και τις κλωστές και όλα μαζί ψιλοκόψτε τα. Σε μία κατσαρόλα με νερό ρίξτε τα όλα μέσα, προσθέστε λίγο κρεμμύδι, ντομάτα ή ελιές και να μία θαυμάσια σούπα για το βράδυ!».
Να σημειωθεί ότι σε περισσότερη αφθονία, αναλογικά, ήταν τα χόρτα και γι’ αυτό υπήρχαν πολλές συνταγές με αυτά, μέχρι και το πώς να μαγειρέψετε… χόρτα ογκρατέν!
Η ανταλλακτική οικονομία και οι «σκοπιές» στα λάχανα
Μίκα Κοντορούση
«Καθόλου κρέας ή ψάρι, μια αλεσμένη αγκινάρα για φαγητό. Καλό μάσημα της τροφής για να νιώθει το στομάχι γεμάτο και μην ξεχνάτε να μαζεύεται τα ψίχουλα από το τραπέζι σε ένα βαζάκι. Στο τέλος της εβδομάδας, η ποσότητα θα είναι αρκετή». Προτροπές επιβίωσης στον Τύπο της Κατοχής. Από τον Απρίλιο του 1941, η Ελλάδα βίωνε την εξαθλίωση, τον αφανισμό και χιλιάδες πολίτες πέθαιναν κυριολεκτικά από ασιτία.
Η ιστορικός Ελένη Νικολαΐδου - ήδη με 22 βιβλία στο βιογραφικό της - βγάζει από το χρονοντούλαπο τις «Συνταγές της Κατοχής», το απόλυτο εγχειρίδιο για το «πώς σφίγγει το ζωνάρι». Εξιστορεί δε στο WE του NEWS 247 τις συνθήκες ζωής, αλλά και τους εφευρετικότατους τρόπους επιβίωσης, όπως τις εξιστόρησαν γυναίκες της εποχής, αλλά και όπως παρουσιάζονταν στα «Αθηναϊκά Νέα», «Βραδυνή» και «Καθημερινή».
Τι έτρωγε ο κόσμος τότε; Και τελικά, πόσο κοντά είμαστε στο να αναπροσαρμόσουμε το σημερινό μας διαιτολόγιο σε εκείνο των δύσκολων χρόνων;
Η ψευδαίσθηση του να τρως κρέας
«Οι άνθρωποι της Κατοχής είχαν να αντιμετωπίσουν εκτός από τους Ναζί, τα μπλόκα, τις εκτελέσεις, τη λεηλασία της πόλης και τις τρομακτικές ελλείψεις σε τρόφιμα. Οι μισθοί πλέον δεν είχαν καμία αξία. Τα τρόφιμα στην αγορά ήταν σπάνια και όταν εμφανίζονταν ελέγχονταν από μαυραγορίτες, οι οποίοι ήταν σε αγαστή συνεργασία με τους Γερμανούς κατακτητές. Έπρεπε, λοιπόν, να επιβιώσουν. Χιλιάδες δεν τα κατάφεραν, χιλιάδες στην Αθήνα και σε άλλα μέρη πέθαναν από ασιτία. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, οι εφημερίδες της εποχής έδιναν συμβουλές για το πώς θα μπορέσουν οι Αθηναίοι να διατραφούν, ώστε να κρατηθούν εν ζωή. Μία συνταγή ή οδηγία – που ήταν και αυτή που με σόκαρε περισσότερο - έδινε οδηγίες για το πώς να μαζεύουν ψίχουλα».
Έλεγε λοιπόν: Μαζεύετε με προσοχή τα ψίχουλα από το τραπέζι και βάλτε τα σε ένα ποτήρι. Στο τέλος της εβδομάδας θα έχετε μαζέψει τόσα ψίχουλα, ώστε να μπορέσετε να τα χρησιμοποιήσετε στη μαγειρική σας.
«Ειλικρινά, δεν είναι φοβερό; Επίσης, υπήρχε συνταγή που έλεγε πώς να ξεγελάσεις τα μάτια σου και το στομάχι σου ότι τρως κρέας (φοβερά δυσεύρετο προϊόν)».
Είναι πολύ απλό: Παίρνεις μία μελιτζάνα και την τρίβεις, την αφήνεις να σκουρύνει και τότε έχεις την αίσθηση ότι τρως κρέας! «Ξέρετε οι Αθηναίοι άλλαξαν δραστικά τις διατροφικές τους συνήθειες. Γνωρίζατε ότι τα γεμιστά προ Κατοχής τα έτρωγαν με μαγιονέζα;».
Σκύλοι, γάτες, γαϊδούρια, άλογα και ελάφια al dente
«Όταν πεινάς θα φας τα πάντα, όταν βλέπεις το παιδί σου τουμπανιασμένο θα του δώσεις τα πάντα για να το κρατήσεις στη ζωή. Μερικές φορές αναρωτιόμασταν: "Μα και σκύλους;". Ναι και σκύλους και γάτες. Τα πάντα έτρωγαν τότε οι Αθηναίοι», αναφέρει η κα Νικολαΐδου.
Οι σκύλοι και οι γάτες εξαφανίστηκαν από τους πρώτους μήνες που μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα. Και επειδή οι κατακτητές δεν άφησαν τίποτα όρθιο, αλλά κατέσχεσαν ακόμη και τους γάιδαρους για τις ανάγκες των μεταφορών του στρατού τους, παρατηρήθηκε ότι και αυτοί σταδιακά εξαφανίζονταν. Είναι εξακριβωμένο ότι από τον Εθνικό Κήπο σε μία νύχτα χάθηκαν δύο ελάφια. Εικάζεται ότι πεινασμένοι μπήκαν μέσα νύχτα και τα άρπαξαν για λόγους επιβίωσης.
«Πρέπει να σας πω ότι σφάζονταν και άλογα. Για το λόγο αυτό, υπήρχαν πολλά παράνομα σφαγεία, όπου έσφαζαν τα ζωντανά και τα πουλούσαν από πόρτα σε πόρτα για ολόκληρες περιουσίες. Το ξεπούλημα της περιουσίας των Αθηναίων έγινε και για άλλα τρόφιμα, όπως το λάδι».
Καφές από ρεβίθια και για επιδόρπιο «εμετός των Γερμανών»
Τα φρούτα στην κατοχική Αθήνα, αποτελούσαν ένα είδος υπό εξαφάνιση. «Υπήρχαν όμως συνταγές για ορεκτικά που έκοβαν την όρεξη! Οι οδηγίες δηλαδή που δίνονταν ήταν, πώς θα ξεγελάσουμε το στομάχι μας, ώστε να νιώσει ότι είναι γεμάτο. Τούς προέτρεπαν λοιπόν να τρώνε χόρτα και να τα μασούν αργά αργά για να νομίσει το στομάχι ότι είναι χορτάτο».
Ακόμη, λόγω του ότι ο καφές ήταν δυσεύρετος, απλοί πολίτες έφτιαχναν έναν τύπο καφέ από διάφορα προϊόντα, όπως τα ρεβίθια ή από βραστά κουκούτσια.
«Αυτό που υπήρχε σε μερική αφθονία, ήταν το κρασί, το οποίο έσωσε αρκετούς Αθηναίους, γιατί τους τόνωνε. Επίσης και οι σταφίδες και τα σύκα ήταν υλικά που τους κρατούσαν ζωντανούς, αφού τα χρησιμοποιούσαν ως υποκατάστατα ζάχαρης και έφτιαχναν γλυκά. Υπήρχαν εστιατόρια που πουλούσαν γάλα, νερωμένο φυσικά, και αμφιβόλου ποιότητας. Να συμπληρώσω εδώ ότι από την πείνα τους, οι Αθηναίοι μάζευαν ό, τι χόρτο έβρισκαν, αλλά πόσα χόρτα μπορεί να υπάρχουν για να ταΐσουν μία πόλη; Δίνονταν τότε οδηγίες να είναι προσεκτικοί στο τι τρώνε, αλλά στην πράξη ήταν ανέφικτο λόγω της πείνας».
Άλλοι επιβίωναν με φέτες λασπώδους ψωμιού ή την λεγόμενη μπομπότα (χυλός από καλαμποκάλευρο), ενώ είναι εξακριβωμένο ότι υπήρχαν άνθρωποι και παιδιά ή ορφανά πολέμου, που σύχναζαν έξω από τις ταβέρνες που έπιναν και έτρωγαν οι Γερμανοί και όταν αυτοί ξερνούσαν, θρέφονταν από τον εμετό τους».
Μοναδική πρώτη ύλη το νερό και τα χόρτα… ογκρατέν
«Είναι τραγικό αυτό που θα σας πω αλλά η πρώτη ύλη ήταν το ...νερό! Όταν βέβαια έτρεχε από τις βρύσες, γιατί η αλήθεια είναι ότι τους το έκοβαν πολύ συχνά. Για να σας δώσω να καταλάβετε, υπήρχε συνταγή που έλεγε ότι αν και εφόσον βρεθείτε τόσο τυχεροί και αγοράσετε φασολάκια, να τα καθαρίσετε, κρατήστε τις άκρες και τις κλωστές και όλα μαζί ψιλοκόψτε τα. Σε μία κατσαρόλα με νερό ρίξτε τα όλα μέσα, προσθέστε λίγο κρεμμύδι, ντομάτα ή ελιές και να μία θαυμάσια σούπα για το βράδυ!».
Να σημειωθεί ότι σε περισσότερη αφθονία, αναλογικά, ήταν τα χόρτα και γι’ αυτό υπήρχαν πολλές συνταγές με αυτά, μέχρι και το πώς να μαγειρέψετε… χόρτα ογκρατέν!
Η ανταλλακτική οικονομία και οι «σκοπιές» στα λάχανα
Οι Αθηναίοι επέστρεψαν από τα πρώτα χρόνια της Κατοχής στην ανταλλακτική οικονομία. Η οδός Αθηνάς, ο γνωστός δρόμος στο κέντρο της Αθήνας, ήταν ο τόπος συνάντησης των απανταχού ταλαιπωρημένων και πεινασμένων.
«Εκεί θα βλέπατε να έχουν στο δρόμο ό, τι μπορούσε κανείς να πουλήσει από το σπίτι του. Προσωπικά αντικείμενα, έπιπλα, ίσως κάποια τρόφιμα, μαγειρευτά φαγητά με ύποπτα κρέατα μέσα, ζαχαρωτά που περισσότερο ήταν καθαρτικά, ακόμη και σαπούνια που τελικά έλιωναν τα ρούχα (παρασκευάζονταν παράνομα και χωρίς γνώσεις). Τότε άλλωστε, υπήρχε τρομερή έλλειψη από σαπούνι».
Αρκετοί απλοί πολίτες κατάφεραν να σωθούν, χάρη στα συσσίτια που διοργάνωναν τα σωματεία προς τα μέλη τους. Αποτέλεσμα ήταν η εξασφάλιση ενός πιάτου με όσπρια ή μία κούπα νεροζούμι. «Τα συσσίτια ήταν πολύ διαδεδομένα και εξαιτίας τους κατάφεραν πολλοί Αθηναίοι να επιβιώσουν. Φυσικά μην νομίζετε ότι ήταν τίποτα φαγητά της προκοπής αλλά ήταν αρκετά για να μπορέσουν να σταθούν τα πόδια τους. Να σας πω επιπλέον, ότι πολλοί Αθηναίοι έβαζαν κοτέτσια στα μπαλκόνια και τις αυλές ή έφτιαχναν δικό τους μπαξέ που όμως φύλαγαν σκοπιά για να μην πάει κάποιος πεινασμένος να τους πάρει την κότα ή το λαχανικό».
Οι εφημερίδες την εποχή της Κατοχής ήταν γεμάτες με ειδήσεις από την κεντρική αγορά. Φουφούδες είχαν στηθεί στους δρόμους και πουλούσαν ζωμούς από κρέας, χωρίς να διευκρινίζεται για το τι κρέας μαγείρευαν. Οι μεταφορές γίνονταν με αυτοσχέδια καροτσάκια. Τα παπούτσια έλιωναν και άρχισαν οι Αθηναίοι σκάλιζαν ξύλα και τα φορούσαν. Τότε εμφανίστηκαν λοιπόν στην Αθήνα και τα τσόκαρα. Τα μαγαζιά με ηλεκτρικά είδη πουλούσαν μέχρι και σπιτικά γλυκά.
Πατατοφλουδοκεφτέδες και ροφήματα από φλούδες μήλων
"Μην το πάρετε για παραδοξολογία. Πρόκειται για φαγητό δοκιμασμένο και νοστιμότατο. Τότε έλεγε ότι πρέπει να: Βράζετε τις πατάτες, αφού τις πλύνετε καλά. Έπειτα τις ξεφλουδίζετε. Τι κάνετε τις φλούδες; Τις πετάτε. Πετάτε δηλαδή το πιο θρεπτικό και το πιο υγιεινό μέρος της πατάτας, αφού είναι πια γνωστό πως κάθε λαχανικό και φρούτο στο φλοιό του και γενικά προς τα εξωτερικά του στρώματα περιέχει τις διάφορες πολύτιμες βιταμίνες. Παίρνετε, λοιπόν, αυτές τις φλούδες, προσθέτετε μπόλικο κρεμμυδάκι ψιλοκομμένο, λιγάκι δυόσμο, αλάτι, πιπέρι, ζυμώνετε και τηγανίζετε. Θα απορήσετε για το αποτέλεσμα. Αν δεν πρόκειται να βράσετε τις πατάτες, αλλά να τις μαγειρέψτε αλλιώς όποτε θα τις παστρέψτε πριν τις βράσετε, πάλι μπορείτε να κάνετε τους κεφτέδες σας, βράζοντας τις φλούδες που θα είναι ακόμα πιο νόστιμες γιατί θα έχουν επάνω και λίγη πατάτα.
Στις συνταγές της εποχής συγκαταλέγονται επίσης, τα ροφήματα ή γλυκίσματα από φλούδες μήλων, η χρησιμότητα των κουκουτσιών για περίφημα γλυκά και τα μπισκότα από ελάχιστο αλεύρι.
«Εκεί θα βλέπατε να έχουν στο δρόμο ό, τι μπορούσε κανείς να πουλήσει από το σπίτι του. Προσωπικά αντικείμενα, έπιπλα, ίσως κάποια τρόφιμα, μαγειρευτά φαγητά με ύποπτα κρέατα μέσα, ζαχαρωτά που περισσότερο ήταν καθαρτικά, ακόμη και σαπούνια που τελικά έλιωναν τα ρούχα (παρασκευάζονταν παράνομα και χωρίς γνώσεις). Τότε άλλωστε, υπήρχε τρομερή έλλειψη από σαπούνι».
Αρκετοί απλοί πολίτες κατάφεραν να σωθούν, χάρη στα συσσίτια που διοργάνωναν τα σωματεία προς τα μέλη τους. Αποτέλεσμα ήταν η εξασφάλιση ενός πιάτου με όσπρια ή μία κούπα νεροζούμι. «Τα συσσίτια ήταν πολύ διαδεδομένα και εξαιτίας τους κατάφεραν πολλοί Αθηναίοι να επιβιώσουν. Φυσικά μην νομίζετε ότι ήταν τίποτα φαγητά της προκοπής αλλά ήταν αρκετά για να μπορέσουν να σταθούν τα πόδια τους. Να σας πω επιπλέον, ότι πολλοί Αθηναίοι έβαζαν κοτέτσια στα μπαλκόνια και τις αυλές ή έφτιαχναν δικό τους μπαξέ που όμως φύλαγαν σκοπιά για να μην πάει κάποιος πεινασμένος να τους πάρει την κότα ή το λαχανικό».
Οι εφημερίδες την εποχή της Κατοχής ήταν γεμάτες με ειδήσεις από την κεντρική αγορά. Φουφούδες είχαν στηθεί στους δρόμους και πουλούσαν ζωμούς από κρέας, χωρίς να διευκρινίζεται για το τι κρέας μαγείρευαν. Οι μεταφορές γίνονταν με αυτοσχέδια καροτσάκια. Τα παπούτσια έλιωναν και άρχισαν οι Αθηναίοι σκάλιζαν ξύλα και τα φορούσαν. Τότε εμφανίστηκαν λοιπόν στην Αθήνα και τα τσόκαρα. Τα μαγαζιά με ηλεκτρικά είδη πουλούσαν μέχρι και σπιτικά γλυκά.
Πατατοφλουδοκεφτέδες και ροφήματα από φλούδες μήλων
"Μην το πάρετε για παραδοξολογία. Πρόκειται για φαγητό δοκιμασμένο και νοστιμότατο. Τότε έλεγε ότι πρέπει να: Βράζετε τις πατάτες, αφού τις πλύνετε καλά. Έπειτα τις ξεφλουδίζετε. Τι κάνετε τις φλούδες; Τις πετάτε. Πετάτε δηλαδή το πιο θρεπτικό και το πιο υγιεινό μέρος της πατάτας, αφού είναι πια γνωστό πως κάθε λαχανικό και φρούτο στο φλοιό του και γενικά προς τα εξωτερικά του στρώματα περιέχει τις διάφορες πολύτιμες βιταμίνες. Παίρνετε, λοιπόν, αυτές τις φλούδες, προσθέτετε μπόλικο κρεμμυδάκι ψιλοκομμένο, λιγάκι δυόσμο, αλάτι, πιπέρι, ζυμώνετε και τηγανίζετε. Θα απορήσετε για το αποτέλεσμα. Αν δεν πρόκειται να βράσετε τις πατάτες, αλλά να τις μαγειρέψτε αλλιώς όποτε θα τις παστρέψτε πριν τις βράσετε, πάλι μπορείτε να κάνετε τους κεφτέδες σας, βράζοντας τις φλούδες που θα είναι ακόμα πιο νόστιμες γιατί θα έχουν επάνω και λίγη πατάτα.
Στις συνταγές της εποχής συγκαταλέγονται επίσης, τα ροφήματα ή γλυκίσματα από φλούδες μήλων, η χρησιμότητα των κουκουτσιών για περίφημα γλυκά και τα μπισκότα από ελάχιστο αλεύρι.
ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΜΑΣ...(με αφορμή το λογοτεχνικό κείμενο "ο παππούς και το εγγονάκι" από το βιβλίο της Α Γυμνασίου)
Οι γονείς για όλους μας είναι οι πιο σημαντικοί άνθρωποι που έχουμε. Γιατί μας έφεραν στη ζωή και με υπομονή κι αγάπη μας την έμαθαν.
Όταν όμως τα χρόνια περάσουν και κάποτε η ηλικία βαρύνει στους ώμους τους, είναι φορές που αντιμετωπίζονται ως βάρος από τα παιδιά τους.Τα παρακάτω λόγια ελπίζουμε να ευαισθητοποιήσουν ακόμη περισσότερο όσους έχουν ηλικιωμένους γονείς και να τους θυμίσουν γιατί... χρειάζεται υπομονή.
"Εάν μια μέρα με δεις “γέρο”, εάν λερώνομαι όταν τρώω και δεν μπορώ να ντυθώ, έχε υπομονή.
Θυμήσου πόσο καιρό μου πήρε για να σου τα μάθω εγώ… αυτά όταν εσύ ήσουν μικρός.
Εάν όταν μιλάω μαζί σου επαναλαμβάνω τα ίδια πράγματα, μην με διακόπτεις, άκουσε με.
Όταν ήσουν μικρός κάθε μέρα σου διάβαζα το ίδιο παραμύθι μέχρι να σε πάρει ο ύπνος.
Όταν δεν θέλω να πλυθώ μην με μαλώνεις και μην με κάνεις να αισθάνομαι ντροπή…
Θυμήσου όταν έτρεχα από πίσω σου και έβρισκες δικαιολογίες όταν δεν ήθελες να πλυθείς.
Όταν βλέπεις την άγνοιά μου στις νέες τεχνολογίες, δώσε μου χρόνο και μη με κοιτάς ειρωνικά,
εγώ είχα όλη την υπομονή να σου μάθω το αλφάβητο.
Όταν κάποιες φόρες δεν μπορώ να θυμηθώ ή χάνω τον συνειρμό των λέξεων,
δώσε μου χρόνο για να θυμηθώ και εάν δεν τα καταφέρνω μην θυμώνεις…
Το πιο σπουδαίο πράγμα δεν είναι εκείνο που λέω αλλά η ανάγκη που έχω να είμαι μαζί σου και κοντά σου και να με ακούς.
Όταν τα πόδια μου είναι κουρασμένα και δεν μου επιτρέπουν να βαδίσω μην μου συμπεριφέρεσαι σαν να ήμουν ένα “βάρος”,
έλα κοντά μου με τα δυνατά σου μπράτσα, όπως έκανα εγώ όταν ήσουν μικρός και έκανες τα πρώτα σου βήματα.
Όταν λέω πως θα ήθελα να “πεθάνω”… μη θυμώνεις, μια μέρα θα καταλάβεις τι είναι αυτό που με σπρώχνει να το πω.
Προσπάθησε να καταλάβεις πως στην ηλικία μου δεν ζεις, επιβιώνεις.
Μια μέρα θα ανακαλύψεις ότι παρόλα τα λάθη μου πάντοτε ήθελα το καλύτερο για σένα, για να σου ανοίξω τον δρόμο.
Βοήθησέ με να περπατήσω, βοήθησέ με να τελειώσω τις ημέρες μου με αγάπη και υπομονή.
Σε αγαπώ παιδί μου…».
Όταν όμως τα χρόνια περάσουν και κάποτε η ηλικία βαρύνει στους ώμους τους, είναι φορές που αντιμετωπίζονται ως βάρος από τα παιδιά τους.Τα παρακάτω λόγια ελπίζουμε να ευαισθητοποιήσουν ακόμη περισσότερο όσους έχουν ηλικιωμένους γονείς και να τους θυμίσουν γιατί... χρειάζεται υπομονή.
"Εάν μια μέρα με δεις “γέρο”, εάν λερώνομαι όταν τρώω και δεν μπορώ να ντυθώ, έχε υπομονή.
Θυμήσου πόσο καιρό μου πήρε για να σου τα μάθω εγώ… αυτά όταν εσύ ήσουν μικρός.
Εάν όταν μιλάω μαζί σου επαναλαμβάνω τα ίδια πράγματα, μην με διακόπτεις, άκουσε με.
Όταν ήσουν μικρός κάθε μέρα σου διάβαζα το ίδιο παραμύθι μέχρι να σε πάρει ο ύπνος.
Όταν δεν θέλω να πλυθώ μην με μαλώνεις και μην με κάνεις να αισθάνομαι ντροπή…
Θυμήσου όταν έτρεχα από πίσω σου και έβρισκες δικαιολογίες όταν δεν ήθελες να πλυθείς.
Όταν βλέπεις την άγνοιά μου στις νέες τεχνολογίες, δώσε μου χρόνο και μη με κοιτάς ειρωνικά,
εγώ είχα όλη την υπομονή να σου μάθω το αλφάβητο.
Όταν κάποιες φόρες δεν μπορώ να θυμηθώ ή χάνω τον συνειρμό των λέξεων,
δώσε μου χρόνο για να θυμηθώ και εάν δεν τα καταφέρνω μην θυμώνεις…
Το πιο σπουδαίο πράγμα δεν είναι εκείνο που λέω αλλά η ανάγκη που έχω να είμαι μαζί σου και κοντά σου και να με ακούς.
Όταν τα πόδια μου είναι κουρασμένα και δεν μου επιτρέπουν να βαδίσω μην μου συμπεριφέρεσαι σαν να ήμουν ένα “βάρος”,
έλα κοντά μου με τα δυνατά σου μπράτσα, όπως έκανα εγώ όταν ήσουν μικρός και έκανες τα πρώτα σου βήματα.
Όταν λέω πως θα ήθελα να “πεθάνω”… μη θυμώνεις, μια μέρα θα καταλάβεις τι είναι αυτό που με σπρώχνει να το πω.
Προσπάθησε να καταλάβεις πως στην ηλικία μου δεν ζεις, επιβιώνεις.
Μια μέρα θα ανακαλύψεις ότι παρόλα τα λάθη μου πάντοτε ήθελα το καλύτερο για σένα, για να σου ανοίξω τον δρόμο.
Βοήθησέ με να περπατήσω, βοήθησέ με να τελειώσω τις ημέρες μου με αγάπη και υπομονή.
Σε αγαπώ παιδί μου…».
Ελληνική μυθολογία, θρύλοι, παραδόσεις και φυσικό περιβάλλον.
Οι ποταμοί, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, κατά την προσφιλή αλληγορική, ιδεο-ανθρωπόμορφη αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων ήταν ποτάμιοι θεοί, γιοι του Ωκεανού και της Τηθύος. Αποτελούν θέμα των λαϊκών μας παραδόσεων. Θρύλοι θέλουν αλλόκοτα πλάσματα να ζωντανεύουν στα νερά των ποταμών.
Μια μικρή γεύση αυτών, αποτελούν τα επτά ποτάμια στα οποία αφορά η σημερινή εγγραφή.
Αλφειός
Ο σημαντικότερος ποταμός της Πελοποννήσου. Το όνομά του ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα "αλφάνω", που σημαίνει πλουτοδοτώ, προσφέρω πλούτο, εξ ου και η λέξη "τιμαλφή".
Λατρευόταν κυρίως στην Ηλεία, Μεσσηνία και Αρκαδία. Κάποτε σκότωσε τον αδελφό του Κέρκαφο και τον καταδίωκαν οι Ερινύες. Φτάνοντας στον ποταμό Νίκτυμο, έπεσε μέσα κι από τότε πήρε το όνομά του.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν κυνηγός που αγάπησε την Αρεθούσα-νύμφη των πηγών και των δασών, αλλά εκείνη δεν τον ήθελε. Για να τον αποφύγει πήγε στην Ορτυγία, νησί κοντά στις Συρακούσες και μεταμορφώθηκε από την Άρτεμη σε πηγή πλούσια σε γάργαρο νερό.
Ο Αλφειός από τον μεγάλο του έρωτα μεταμορφώθηκε σε ισχυρό υποθαλάσσιο ποταμό, τηνορμητικότητα του οποίου δεν μπόρεσε να εμποδίσει ούτε ο Αδρίας (Αδριατικό Πέλαγος) και μέσω των νερών της θάλασσας έφτασε στην Ορτυγία, κοντά στην αγαπημένη του.
Ο Όμηρος τον αποκαλεί "ΙΕΡΟΝ ΡΟΟΝ ΑΛΦΕΙΟΙΟ"
Πηνειός
Πηνειός ή Σαλαβριάς, ποταμός της Θεσσαλίας. Οι πηγές του βρίσκονται στην Πίνδο.
Ο Πηνειός, θεός του ομώνυμου ποταμού, κατοίκησε στην Θεσσαλία. Από την Κρέουσα (πηγή), κόρη του Ουρανού και της Γης, απόκτησε ένα γιο τον Υψέα (παραπόταμος) και μια κόρη την Στίλβη.
Σύμφωνα με άλλο μύθο, ήταν πατέρας της νύμφης Δάφνης, η οποία, όταν την κυνήγησε ο θεός Απόλλωνας και την έφτασε, μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο φυτό.
Από τον Όμηρο χαρακτηρίζεται "αργυροδίνης".
_through_the_Vale_of_Tempe.JPG/800px-Pineios_River_(Thessaly)_through_the_Vale_of_Tempe.JPG)
Αλιάκμονας
Ποταμός της δυτικής Μακεδονίας, ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας, που πηγάζει σε ελληνικό έδαφος. Το όνομά του είναι σύνθετη λέξη και προέρχεται από τη λέξη "άλς" (άλας, θάλασσα) και "άκμων" (αμόνι).
Γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ήταν γιος του Παλαιστίνου (βασιλιά της Θράκης) και της Πιερίδας (κόρης του Πίερρου, βασιλιά της Πιερίας ) και εγγονός του Ποσειδώνα.
Μια αρχαία παράδοση λέει ότι, όσα πρόβατα έπιναν νερό από τον Αλιάκμονα άλλαζαν χρώμα και γίνονταν λευκά. Η παράδοση αυτή επιβεβαιώνεται από μια καταγραφή του Λατίνου συγγραφέα Πλίνιου (23-79 μ.Χ.), που μεταφρασμένη από τα λατινικά λέει: "Ωσαύτως εν Μακεδονία, όσοι θέλουσι να έχωσι πρόβατα λευκά άγουσιν εις τον Αλιάκμονα, όσοι δε μέλανα εις τον Αξιόν"."
Φωτογραφία
Αχέροντας
Ο ποταμός της Ηπείρου, που λόγω της παράδοσης και της περιβαλλοντικής του αξίας προσελκύει πλήθος επισκεπτών, από τις πηγές του έως τις εκβολές του.
Ο Αχέροντας ήταν γνωστός και ως Μαυροπόταμος, Φαναριώτικος ή Καμαριώτικο ποτάμι.
Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι ήταν ο ποταμός, τον διάπλου του οποίου έκανε ο "ψυχοπομπός"Ερμής, παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στο Χάροντα, για να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, τα νερά του ποταμού ήταν πικρά, καθώς ένα στοιχειό που ζούσε στις πηγές του δηλητηρίαζε τα νερά. Ο Άγιος Δονάτος, πολιούχος της Μητρόπολης Παραμυθιάς Θεσπρωτίας, σκότωσε το στοιχειό και τα νερά του Αχέροντα έγιναν γλυκά. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο από την ελληνική μυθολογία, που μαρτυρά τη συνέχει αυτής στη σύγχρονη λαϊκή παράδοση, είναι το εξής: κατά την Τινανομαχία οι Τιτάνες έπιναν νερό από τον Αχέρονταγια να ξεδιψάσουν, γεγονός που προκάλεσε την οργή του Δία, ο οποίος μαύρισε και πίκρανε τα νερά του.
Ενιπέας
Ο Ενιπέας είναι ποταμός της Πιερίας και διατρέχει το Λιτόχωρο. Το φαράγγι του έχει αναδειχθεί και αξιοποιηθεί και δέχεται πολλούς επισκέπτες κάθε χρόνο. Στη θέση Πριόνια σχηματίζει καταρράκτες, ενώ οι κολυμπήθρες κατά μήκος του ποταμού είναι φυσικές πισίνες.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Ενιπεύς ήταν ο ωραιότερος απ' όλους τους ποτάμιους θεούς. Κατά τον Όμηρο, τον ερωτεύθηκε η Τυρώ, κόρη του Θεσσαλού Σαλμωνέως. Ο θεός Ποσειδώνας είδε την Τυρώ και την ερωτεύθηκε. Επειδή όμως καταλάβαινε ότι η Τυρώ δεν θα δεχόταν τον έρωτά του, πήρε τη μορφή του Ενιπέως. Η Τυρώ ξεγελάστηκε και δέχτηκε τον Ποσειδώνα. Ο θεός αποκάλυψε αργότερα την ταυτότητά του στην Τυρώ και της προείπε την γέννηση των δίδυμων παιδιών της, του Πελία και του Νηλέα.
Σύμφωνα με άλλο μύθο, στο φαράγγι του Ενιπέα κατασπαράχθηκε από τις Μαινάδες ο Ορφέας, ενώ στα νερά του λουζόταν η πανέμορφη Λητώ, μητέρα της θεάς Αρτέμιδος και του θεού Απόλλωνα.
Αχελώος
Ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας. Πηγάζει από την Πίνδο και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, έχοντας σχηματίσει με τις προσχώσεις του τα νησιά Εχινάδες. Η λαϊκότερη ονομασία του ποταμού είναι "Ασπροπόταμος" ή "Άσπρος". Η ονομασία αυτή μάλλον συνδέεται με τηναφρισμένη εικόνα του ποταμού, κατά τους ανοιξιάτικους μήνες, όταν λιώνουν τα χιόνια ή με τα λευκά χαλίκια στις όχθες του και την άσπρη λάσπη που κατεβάζει το ρεύμα του.
Ο Όμηρος τοποθετεί τον Αχελώο πριν τον Ωκεανό. Οι θάλασσες, οι πηγές και τα νερά που πηγάζουν από τη γη προέρχονται από αυτόν. Στην Ιλιάδα θεωρούσε ανώτερο του Αχελώου μόνο τον Δία. Αντίθετα ο Ησίοδος τον συγκαταλέγει στα παιδιά της Τηθύος και του Ωκεανού. Κόρες του Αχελώου ήταν οι Σειρήνες, οι Νύμφες και πολλές άλλες πηγές (Κασταλία, Καλλιρρόη κ.ά.)
Ο Αχελώος είχε αρκετές μορφές. Συνήθως απεικονίζεται από τη μέση και κάτω σαν ψάρι, γενειοφόρος με κέρατα στο κεφάλι του. Άλλες μορφές του ποτάμιου θεού ήταν σαν φίδι, σαν ταύρος και σαν ανθρωπόμορφο ον με κεφάλι ταύρου, που από τα γένια του έτρεχαν πολλά νερά. Στις περισσότερες μορφές του ήταν ένα άσχημο τέρας.
Φωτογραφία Αλέκος Φλώτσιος
Γνωστός είναι ο μύθος, σύμφωνα με τον οποίο ο Ηρακλής πάλεψε με τον Αχελώο για χάρη της Δηιάνειρας. Μετά από μεγάλη γιγαντομαχία ο Ηρακλής νίκησε τον Αχελώο, αφού του έσπασε το ένα κέρατο και τον έριξε στο χώμα. Από το αίμα που έπεφτε γεννήθηκαν οι Σειρήνες. Ο Αχελώος για να πάρει πίσω το κέρατο έδωσε σαν αντάλλαγμα στον Ηρακλή το κέρας της Αμάλθειας, που ήταν πηγή αφθονίας και γονιμότητας.
Υπάρχει κι ένας μύθος για τις Εχινάδες. Σύμφωνα με αυτόν, οι Εχινάδες ήταν κάποτε Νύμφες, που δυστυχώς ξέχασαν να τιμήσουν το θεό Αχελώο. Τότε αυτός θύμωσε και τις μεταμόρφωσεσε νησιά.
Εύηνος
Ποταμός του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Ονομάζεται και Φίδαρης και αποτελεί ένα από τα "θρυλικά" ποτάμια της Αιτωλοακαρνανίας. Έχει μήκος 80 χλμ. και δέχεται νερά από πλήθος παραποτάμων. Στον Εύηνο σώζονται παλιά πέτρινα γεφύρια, όπως της Αρτοτίβας, της Δορβιτσάς κ.ά.
Στην μυθολογία ο Εύηνος ήταν ποτάμιος θεός, γιος του θεού Άρη και της Δημονίκης. Αρχικά ήταν βασιλιάς της Αιτωλίας. Κόρη του ήταν η Μάρπησσα, που ο Όμηρος την περιγράφει ως"καλλίσφυρο" (λιγναστράγαλη). Όταν η κόρη του μεγάλωσε, πολλοί την ζητούσαν σε γάμο. Ο Εύηνος τους έβαζε μια σκληρή δοκιμασία. Για να παντρευτεί κάποιος την Μάρπησσα έπρεπε να νικήσει τον βασιλιά σε αρματοδρομία. Όσοι έχαναν, αποκεφαλίζονταν και τα κεφάλια τους τοποθετούνταν ως στολίδι στο ναό του Ποσειδώνα. Ο Ίδας, δασκαλεμένος από τον Ποσειδώνα, απήγαγε την Μάρπησσα με ένα άρμα με φτεροπόδαρα άλογα. Ο Εύηνος τον κυνήγησε αλλά δεν κατάφερε να τον πιάσει. Απελπισμένος και οργισμένος, έσφαξε τα άλογα του κι έπεσε στα νερά του ποταμού, που από τότε ονομάστηκε Εύηνος.
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ.....
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ.....: Έξι μαγικές λέξεις των αρχαίων Eλληνικών !!! Αφιερωμένο στους ΕΛΛΗΝΕΣ « O ΙΑ ΗΩ Ω ΥΙΕ ΑΕΙ ΕΙ » που σημαίνει « Όπως η αυγ...
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ.....
Έξι μαγικές λέξεις
των αρχαίων Eλληνικών !!!
Αφιερωμένο στους ΕΛΛΗΝΕΣ
« OΙΑ ΗΩ Ω ΥΙΕ ΑΕΙ ΕΙ » που σημαίνει
« Όπως η αυγή γιέ μου να είσαι πάντα!!!»
Προσέξατε κάτι?
Ούτε ένα σύμφωνο, σε μια πλήρη φράση !!!
Σε ποία άλλη γλώσσα θα μπορούσε να συμβεί αυτό;
Σε ποία άλλη γλώσσα θα μπορούσε να συμβεί αυτό;
Εργασία και ανεργία
Παλαιότερο, αιχμηρό άρθρο του Σαράντου Καργάκου που αξίζει να μας βάλει σε σκέψεις και αυτοκριτική, ιδίως όσους υπηρετούν στην εκπαίδευση. Κατά την άποψή μας ο λόγος είναι υπερβολικά αυστηρός, ενίοτε και ισοπεδωτικός σήμερα που η ανεργία ειδικά των νέων με ουσιαστικά και όχι τυπικά προσόντα βρίσκεται στα ύψη και πολλοί/ες για να ζήσουν αναγκάζονται να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό. Εν τούτοις, το αίτημα για (καλύτερη) αξιοποίηση των ανθρωπιστικών σπουδών και της πνευματικής κληρονομιάς μας για καλλιέργεια κριτικής σκέψης, αγωνιστικού φρονήματος, ήθους εργατικότητας, τόλμης, πρωτοβουλίας και δημιουργικότητας είναι επίκαιρο και διαχρονικό.
—
Ακούω ότι το μεγαλύτερο σήμερα πρόβλημα των νέων μας είναι η ανεργία.
Διαφωνώ. Εδώ και τριάντα χρόνια είναι η … εργασία. Ο νέος δε φοβάται την αναδουλειά, φοβάται τη δουλειά. Μια οικογενειακή αντίληψη, ότι δουλειά είναι ό,τι δεν λερώνει, επεκτάθηκε και στο νέο-σουσουδιστικό σχολείο με ευθύνη των κομμάτων, που για λόγους ψηφοθηρίας απεδύθησαν σε μια χυδαία πολιτική παιδοκολακείας, η οποία μετά τη δικτατορία εξέθρεψε και διαμόρφωσε δύο γενιές «κουλοχέρηδων» … παιδιών δηλαδή που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους -πέρα από τη μούντζα- για καμιά εργασία από αυτές που ονομάζονται χειρωνακτικές, επειδή -τάχα- είναι ταπεινωτικές. Κι ας βρίσκεται μέσα στη λέξη «χειρώναξ», σαν δεύτερο συνθετικό το «άναξ» που κάνει τον δουλευτή, τον άνακτα χειρών, βασιλιά στο χώρο του, βασιλιά στο σπιτικό του, νοικοκύρη δηλαδή, λέξη άλλοτε ιερή που ποδοπατήθηκε κι αυτή μες στην ασυναρτησία μιας πολιτικής που έδειχνε αριστερά και πήγαινε δεξιά και τούμπαλιν. Γι” αυτό τουμπάραμε…
Κάποτε, έγραφα πως η ανεργία στον τόπον μας είναι επιλεκτική, ότι δουλειές υπάρχουν αλλά ότι δεν υπάρχουν χέρια να τις δουλέψουν. Κι έπρεπε να κατακλυσθεί ο τόπος από 1,5 εκατομμύριο λαθρομετανάστες, για να αποδειχθεί ότι στην Ελλάδα υπήρχε δουλειά πολλή αλλ” όχι διάθεση για δουλειά. Τα παιδιά -τα μεγάλα θύματα αυτής της ιστορίας- είχαν γαλουχηθεί με τη νοοτροπία του «White color workers».
Έτσι σήμερα το πιο φτηνό εργατικό και υπαλληλικό δυναμικό είναι οι . . . πτυχιούχοι, που ζητούν εργασία ακόμη και στον ΟΤΕ ως έκτακτοι, τηλεφωνητές, προσκομίζοντας στα πιστοποιητικά προσόντων ακόμη και διδακτορικά! Γέμισε ο τόπος πανεπιστήμια, σχολές επί σχολών, επιστημονικούς κλάδους αόριστους, ομιχλώδεις και ασαφείς, απροσδιορίστου αποστολής και χρησιμότητας. Πτυχία-φτερά στον άνεμο σαν τις ελπίδες των γονιών, που πιστεύουν ότι τα παιδιά και μόνον με τα «ντοκτορά» θα βρουν δουλειά. Έτσι παράγονται επιστήμονες που είναι δεκαθλητές του τίποτα, ικανοί μόνον για το δημόσιο ή για υπάλληλοι κάποιας πολυεθνικής. Παρ” όλο που γέμισε η χώρα μας τεχνικές σχολές (τι ΤΕΛ, τι ΤΕΙ, τι ΙΕΚ!) οι πιο άτεχνοι νέοι είναι οι νέοι της Ελλάδος. Παίρνουν πτυχίο τεχνικής σχολής και δεν έχουν πιάσει κατσαβίδι οι πιο πολλοί. Δεν ξέρουν να διορθώσουν μια βλάβη στο αυτοκίνητό τους, στο ραδιόφωνο ή στο τηλέφωνό τους.
Είναι άχεροι, ουσιαστικά χωρίς χέρια. Τώρα με τα ηλεκτρονικά ξέχασαν να γράφουν, ξέχασαν να διαβάζουν, εκτός φυσικά από «μηνύματα» του αφόρητου «κινητού» τους.
Τούτη η παιδεία, που όχι μόνο παιδεία δεν είναι αλλ” ούτε καν εκπαίδευση, αφού δεν καλλιεργεί καμμιά δεξιότητα, εκτός από την ραθυμία, την αναβλητικότητα και το φόβο της δουλειάς, όχι μόνο δεν καλλιεργεί τον νέο εσωτερικά αλλά τον πετρώνει δημιουργικά σαν τα παιδιά της Νιόβης. Τα κάνει άχρηστα τα παιδιά για παραγωγική εργασία, γιατί ο θεσμός της παπαγαλίας και η νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας, με το πρόσχημα να μην τα κουράσομε, τους αφαιρεί την αυτενέργεια, την πρωτοβουλία, τη φαντασία και την πρωτοτυπία. Το σχολείο, αντί να μαθαίνει τα παιδιά πως να μαθαίνουν, τα νεκρώνει πνευματικά.
Δεν τα μαθαίνει πώς να σκέπτονται αλλά με τι να σκέπτονται. Έτσι τα κάνει πτυχιούχους βλάκες. Βάζει όρια στον ορίζοντα της σκέψης και των ενδιαφερόντων. Τα χαμηλοποιεί. Τα κάνει να βλέπουν σαν τα σκαθάρια κοντά, κι όχι να θρώσκουν άνω, να έχουν έφεση για κάτι πιο πέρα, πιο τρανό και πιο μεγάλο. Το έμβλημα πια του ελληνικού σχολείου δεν είναι η γλαύξ, είναι ο παπαγάλος, ο μαθητής – βλάξ που καταπίνει σελίδες σαν χάπια και που θεωρεί ως σωστό ό,τι γράφει το σχολικό.
Και το λεγόμενο «σχολικό» είναι συνήθως αισχρό και ως λόγος και ως περιεχόμενο. Και τολμώ να λέγω αισχρό, διότι πρωτίστως το «Αναγνωστικό» που πρέπει να είναι ευαγγέλιο πνευματικό ειδικά στο Δημοτικό, αντί να καλλιεργεί την αγάπη για τη δουλειά, καλλιεργεί την απέχθεια. Πού πια, όπως παλιά, ο έρωτας για την αγροτική, τη βουκολική και τη θαλασσινή ζωή ;
Ο ναύτης δεν είναι πρότυπο ζωής. Πρότυπο ζωής είναι ο «χαρτογιακάς». Όσο κι αν ήσαν κάπως ρομαντικά τα παλιά «Αναγνωστικά», καλλιεργούσαν τον έρωτα για τη δουλειά. Ακούω πως δεν πάει καλά η οικονομία. Μα πώς να πάει, όταν με τη ναυτιλία που προσφέρει το 5,6% του ΑΕΠ ασχολείται μόνο το 1% των Ελλήνων ; (Με τον αγροτικό τομέα που προσφέρει το 6,6% του ΑΕΠ ασχολείται το 14,5% του πληθυσμού). Διερωτώμαι, τι είδους ναυτικός λαός είμαστε, όταν αποστρεφόμαστε τη θάλασσα και στα ελληνικά καράβια κυριαρχούν Φιλιππινέζοι, Αλβανοί και μελαψοί κάθε αποχρώσεως;
Το σχολείο καλλιεργεί τον έρωτα για την τεμπελιά, όχι για δουλειά. Τα πανεπιστήμια και οι ποικιλώνυμες σχολές επαυξάνουν τον έρωτα αυτό. Πράγματα που μπορούν να διδαχθούν εντός εξαμήνου – και μάλιστα σε σεμιναριακού τύπου μαθήματα – απαιτούν τετραετία ! Βγαίνουν τα παιδιά από τις σχολές και δικαίως ζητούν εργασία με βάση τα «προσόντα» τους, αλλά τέτοιες εργασίες που ζητούν τέτοια προσόντα δεν υπάρχουν. Αν δεν απατώμαι, υπάρχουν δύο σχολές θεατρολογίας – πέρα από τις ιδιωτικές θεατρικές σχολές – που προσφέρουν άνω των 300 πτυχίων το έτος. Που θα βρουν δουλειά τα παιδιά αυτά ;
Αν όμως το σχολείο από το Δημοτικό καλλιεργούσε την τόλμη, την αυτενέργεια, βράβευε την πρωτοβουλία, την ανάληψη ευθυνών, την αγάπη για την οποιαδήποτε δουλειά ακόμη και του πλανόδιου γαλατά, θα είχαμε κάνει την Ελλάδα Ελδοράδο, όπως έγινε Ελδοράδο για τους εργατικούς Αλβανούς, Βουλγάρους, Πολωνούς, Γεωργιανούς, Αιγυπτίους αλιείς, Πακιστανούς και Ουκρανούς.
Σήμερα αυτοί είναι η εργατική κι αύριο η επιχειρηματική τάξη της Ελλάδος. Κι οι Έλληνες, αφήνοντας την πατρώα γη στα χέρια των Αλβανών που την δουλεύουν, την πατρώα θάλασσα στα χέρια των Αιγυπτίων που την ψαρεύουν, θα μεταβληθούν σε νομάδες της Ευρώπης ή των ΗΠΑ ή θα τρέχουν για δουλειά στην Αλβανία που ξεπερνά σε νόμιμη και παράνομη επιχειρηματική δραστηριότητα όλες τις χώρες της Βαλκανικής.
Γέμισαν τα Τίρανα ουρανοξύστες, κτήρια γιγάντια, κακόγουστα μεν, σύγχρονα δε. Περίπου 100 ιδιωτικά σχολεία λειτουργούν στην πρωτεύουσα της χώρας των αετών. Εμείς αφήσαμε αδιαπαιδαγώγητη την εργατική και την αγροτική τάξη. Στην πρώτη περάσαμε σαν ιδεολογία – θεολογία το σύνθημα «Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη» και υποχρεώσαμε πλήθος επιχειρήσεις να κλείσουν ή να μεταφερθούν αλλού. Μετά διαφθείραμε τους αγρότες με παροχές χωρίς υποχρεώσεις και τους δημιουργήσαμε νοοτροπία μαχαραγιά. Γέμισε η επαρχία με . . .«Κέντρα Πολιτισμού», όπου «μπαγιαντέρες» κάθε λογής και φυλής άναβαν πούρο με φωτιά πεντοχίλιαρου ! Το μπουκάλι με το ουΐσκυ βαπτίστηκε … αγροτικό! Τώρα, όμως, που έρχονται τα «εξ εσπερίας νέφη» χτυπάμε το κεφάλι μας. Και που να φθάσουν τα «εξ Ανατολής» σαν εισέλθει η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση! Θα γίνει η Ελλάς vallis flentium (=κοιλάς κλαυθμώνων) και θα κινείται quasi osculaturium inter flentium et dolorum (=σαν εκκρεμές μεταξύ θλίψεως και οδύνης).
Δεν είμαι υπέρ μιας παιδείας που θα υποτάσσεται στην οικονομία. Θεωρώ ολέθριο να χαράσσεται μια εκπαιδευτική πολιτική με κριτήρια οικονομικής αναγκαιότητας. Θεωρώ ολέθρια όμως και την παιδεία που εθίζει τα παιδιά στην οκνηρία, που τα κουράζει με την παπαγαλία και το βάρος αχρήστων μαθημάτων. Το μεγαλύτερο κεφάλαιο της χώρας είναι τα κεφάλια των παιδιών της.
Τούτη η παιδεία αποκεφαλίζει τα παιδιά. Τα κάνει ικανά να μην κάνουν τίποτε. Ούτε να βλαστημήσουν. Ακόμη και η αισχρολογία τους περιορίζεται στη λέξη που τα κάνει συνονόματα. Αν τους πεις βρισιά της περασμένης 20ετίας θα νομίσουν ότι μιλάς αρχαία Ελληνικά !
Είναι θλιβερή η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα, παρουσίαζε χθες και θα παρουσιάζει κι αύριο η ελληνική κοινωνία : να υπάρχουν άνθρωποι άνω των 65 ετών, άνω των 70 ετών, που, ενώ έχουν συνταξιοδοτηθεί, εργάζονται νυχθημερόν, για να συντηρούν τα παιδιά τους μέχρι να τελειώσουν τις ατελείωτες σπουδές τους, τα παιδιά που λιώνουν τα νιάτα τους στα «κηφηνεία», που πάνε σπίτι τους να κοιμηθούν την ώρα που οι Αλβανοί πάνε για δουλειά. Θα μου πείτε, τι δουλειά; Οποιαδήποτε δουλειά, αρκεί να είναι τίμια. Όταν μικροί – ακόμη στο Δημοτικό – μαθαίναμε απέξω τον Τυρταίο (ποιος τολμά σήμερα να διδάξει Τυρταίο;) δεν τον μαθαίναμε για να γίνουμε πολεμοχαρείς αλλά για να νοιώθουμε ντροπή, όταν στην μάχη της ζωής, στην πρώτη γραμμή είναι οι παλαιότεροι, οι «γεραιοί» και οι νέοι κρύβονται πίσω από τη σκιά τους. «Αισχρόν γαρ δη τούτο… κείσθαι πρόσθε νέων, άνδρα παλαιότερον».
Σήμερα, βέβαια, οι χειρωνακτικές εργασίες ελέγχονται σχεδόν κατ” αποκλειστικότητα από ξένους. Στις οικοδομές μιλούν αλβανικά, στα χωράφια πακιστανικά. Σε λίγο οι χειρωνακτικές επιχειρήσεις θα περάσουν στα χέρια των Κινέζων που κατασκευάζουν ήδη το μεγαλύτερο μέρος των τουριστικών ειδών που θυμίζουν … Ελλάδα. Ακόμη και τις σημαίες μας στην Κίνα τις φτιάχνουν !
Κι εμείς; Εμείς, όπως πάντα, φτιάχνουμε τα τρία κακά της μοίρας μας. «Φτιάχνουμε» τη ζωή μας στην τηλοψία, που δίνει τα μοντέρνα πρότυπα οκνηρίας στη νεολαία, ποθούμε μια χρυσίζουσα ζωή σαν αυτήν που προσφέρει το «γυαλί», αγοράζουμε πολυτελή αυτοκίνητα με δόσεις, κάνουμε διακοπές με «διακοποδάνεια», εορτάζουμε με «εορτοδάνεια» και πεθαίνουμε με «πεθανοδάνεια». Έλεγε ο Φωκίων, που πλήρωσε τέσσερις δραχμές τη δεύτερη δόση του κωνείου που χρειαζόταν για να «απέλθει», πως στην Αθήνα δεν μπορεί ούτε δωρεάν να πεθάνει κανείς.
Έπρεπε να ζούσε τώρα… Λυπάμαι που θα το πω, αλλά πρέπει να το πω: το σχολείο, οι σχολές και τα ΜΜΕ σακάτεψαν και σακατεύουν τη νεολαία, γιατί μιλούν συνεχώς για τα δικαιώματά της – δικαιώματα στην τεμπελιά – και ποτέ για υποχρεώσεις, ποτέ για χρέος, ποτέ για καθήκον. Το καθήκον έγινε άγνωστη λέξη.
Σαράντος Καργάκος, Εκπαιδευτικός – Ιστορικός – συγγραφέας
|
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)